طبقه بندی خاک به روش یونیفاید
طبقه بندی خاک به روش یونیفاید ( Unified ) یکی از مهم ترین روش های نامگذاری خاک ها می باشد.
در این مقاله، روش طبقه بندی متحد به زبانی ساده و روان توضیح داده می شود.
انواع خاک در سیستم یونیفاید
در سیستم طبقه بندی متحد، خاک ها به سه دسته طبقه بندی می شوند:
۱- خاک درشت دانه
این دسته از خاک ها، بیش از ۵۰ درصد وزنشان بر روی الک شماره ۲۰۰ باقی می ماند.
خاک های درشت دانه به دو دسته شن و ماسه طبقه بندی می شوند.
۲- خاک ریزدانه
این دسته از خاک ها، بیش از ۵۰ درصد وزنشان عبوری از الک شماره دویست است.
خاک های ریزدانه، خود به دو دسته رس و لای طبقه بندی می شوند.
۳- خاک آلی
این دسته از خاک ها از ریشه گیاهان و یا بقایای اجساد جانوران تشکیل شده اند.
علائم به کار رفته در سیستم متحد
مثل هر روش طبقه بندی دیگر، تعدادی علائم و اختصارات در این روش از نامگذاری خاک ها وجود دارد.
در این بخش هر یک از این علائم معرفی خواهد شد.
G: اول حرف Gravel به معنای شن
S: اول حرف Sand به معنای ماسه
C: اول حرف Clay به معنای رس
M: اول حرف Mud به معنای لای
P: اول حرف Poorly Graded به معنای بد دانه بندی
W: اول حرف Well Graded به معنای خوب دانه بندی
O: اول حرف Organic به معنای آلی
L: اول حرف Low Plasticity به معنای پلاستیسیته کم
H: اول حرف High Plasticity به معنای پلاستیسیته زیاد
روش گام به گام طبقه بندی خاک به روش یونیفاید
در این بخش به شیوه گام به گام و به زبانی ساده نامگذاری هر خاک را شرح می دهیم.
گام های زیر را عینا انجام دهید تا به نتیجه دلخواه برسید.
گام اول: آزمایش دانه بندی
در ابتدا لازم است آزمایش دانه بندی انجام دهید.
آزمایش دانه بندی امروزه با سری الک صورت می گیرد.
پس از انجام آزمایش لازم است درصد عبوری از الک شماره ۲۰۰ و الک شماره ۴ را یادداشت کنید.
گام دوم: تعیین حرف اول خاک
همانطور که پیشتر اشاره شد، خاک ها به چهار دسته شن، ماسه، رس و سیلت طبقه بندی می شوند.
- اگر درصد عبوری از الک ۲۰۰، کمتر از ۵۰ درصد باشد و درصد عبوری از الک چهار بیش از ۵۰ درصد باشد، خاک از نوع ماسه ای است و آن را با حرف S نمایش می دهیم.
- در صورتی که درصد عبوری از الک ۲۰۰ کمتر از ۵۰ باشد و درصد عبوری از الک شماره چهار هم کمتر از ۵۰ درصد باشد، خاک از نوع شنی است و با حرف G نمایش می دهیم.
- اگر درصد عبوری از الک ۲۰۰ بیش از ۵۰ درصد باشد، خاک از نوع ریزدانه است.
حال ممکن است این خاک رس و یا سیلت باشد.
راجع به روش های تشخیص رس از سیلت قبلا صحبت کرده ایم.
علاقه مندان می توانند به مقاله مذکور مراجعه نمایند.
گام سوم: تعیین حرف دوم خاک
روش تعیین حرف دوم خاک، بستگی به این دارد که در بخش قبلی یا گام دوم، حرف اول اسم خاک را چه چیزی به دست آورده اید.
قبل از تعیین حرف دوم، لازم است بدانید که ضریب یکنواختی Cu و ضریب دانه بندی Cz با استفاده از روابط زیر به دست می آیند:
تعریف ضریب یکنواختی و ضریب دانه بندی
که در این روابط :
D10: اندازه روزنه ای که ۱۰% از خاک از آن کوچکتر است.
D30: اندازه روزنه ای که ۳۰% از خاک از آن کوچکتر است.
D60: اندازه روزنه ای که ۶۰% از خاک از آن کوچکتر است.
۱- تعیین حرف دوم در صورتی که حرف اول S باشد:
در صورتی که در گام قبلی حرف اول را S به دست آورده اید، خاک شما ماسه ای است.
حال برای تعیین حرف دوم بدین تریب عمل کنید:
- در صورتی که درصد عبوری از الک ۲۰۰ کمتر از ۵ درصد باشد و Cz بین ۱ و ۳ بوده و Cu بیش از ۶ باشد، خاک SW می باشد.
- در صورتی که درصد عبوری از الک ۲۰۰ کمتر از ۵ درصد بوده و Cz بین ۱ و ۳ نبوده و یا Cu کمتر از ۶ باشد، خاک SP است.
- در صورتی که درصد عبوری از الک ۲۰۰ بیش از ۱۲ درصد باشد و حدود اتربرگ زیر خط A یا دامنه خمیری کمتر از ۴ باشد، خاک SM است.
- در صورتیکه درصد عبوری از الک ۲۰۰ بیش از ۱۲ درصد باشد و حدود اتربرگ بالای خط A و یا دامنه خمیری بزرگتر از ۷ باشد، خاک از نوع SC است.
- اگر درصد عبوری از الک ۲۰۰ بیش از ۱۲ درصد باشد و حدود اتربرگ در محدوده هاشورخورده قرار بگیرد، خاک از نوع SM-SC خواهد بود.
- در صورتیکه بین ۵ تا ۱۲ درصد خاک از الک ۲۰۰ عبور کرده باشد، ابتدا فرض میکنیم کمتر از ۵ درصد عبوری از الک ۲۰۰ داشته ایم، سپس فرض می کنیم بیش از ۱۲ درصد عبوری از الک ۲۰۰ داشته ایم. سپس هر دو این نامگذاری ها را با خط فاصله در کنار هم قرار می دهیم. مثلا ( SW-SC )
در شکل زیر خط A و منطقه هاشورخورده قابل ملاحظه است:
خط A طبقه بندی خاک به روش یونیفاید یا متحد
۲- تعیین حرف دوم در صورتی که حرف اول G باشد:
در صورتی که در گام قبلی حرف اول را G به دست آورده اید، خاک شما شنی است.
حال برای تعیین حرف دوم بدین تریب عمل کنید:
- در صورتی که درصد عبوری از الک ۲۰۰ کمتر از ۵ درصد باشد و Cz بین ۱ و ۳ بوده و Cu بیش از ۶ باشد، خاک GW می باشد.
- در صورتی که درصد عبوری از الک ۲۰۰ کمتر از ۵ درصد بوده و Cz بین ۱ و ۳ نبوده و یا Cu کمتر از ۶ باشد، خاک GP است.
- در صورتی که درصد عبوری از الک ۲۰۰ بیش از ۱۲ درصد باشد و حدود اتربرگ زیر خط A یا دامنه خمیری کمتر از ۴ باشد، خاک GM است.
- در صورتیکه درصد عبوری از الک ۲۰۰ بیش از ۱۲ درصد باشد و حدود اتربرگ بالای خط A و یا دامنه خمیری بزرگتر از ۷ باشد، خاک از نوع GC است.
- اگر درصد عبوری از الک ۲۰۰ بیش از ۱۲ درصد باشد و حدود اتربرگ در محدوده هاشورخورده قرار بگیرد، خاک از نوع GM-GC خواهد بود.
- در صورتیکه بین ۵ تا ۱۲ درصد خاک از الک ۲۰۰ عبور کرده باشد، ابتدا فرض میکنیم کمتر از ۵ درصد عبوری از الک ۲۰۰ داشته ایم، سپس فرض می کنیم بیش از ۱۲ درصد عبوری از الک ۲۰۰ داشته ایم. سپس هر دو این نامگذاری ها را با خط فاصله در کنار هم قرار می دهیم. مثلا ( GW-GC )
در شکل بالا، خط A و منطقه هاشورزده مشخص است.
۳- تعیین حرف دوم در صورتی که حرف اول C باشد:
- در صورتی که حد روانی خاک بیش از ۵۰ درصد باشد خاک CH خواهد بود.
- در صورتیکه حد روانی خاک کمتر از ۵۰ درصد باشد، خاک CL نامیده خواهد شد.
۴- تعیین حرف دوم در صورتی که حرف اول M باشد:
- در صورتی که حد روانی خاک بیش از ۵۰ درصد باشد خاک MH خواهد بود.
- در صورتیکه حد روانی خاک کمتر از ۵۰ درصد باشد، خاک ML نامیده خواهد شد.
در خصوص نامگذاری خاک ها سوالی دارید؟
در صورتیکه راجع به طبقه بندی خاک ها سوالی دارید و یا با خواندن مطالب بالا سوالی در ذهنتان پیش آمده، در زیر همین مطلب و در بخش کامنت ها بپرسید.
کارشناسان مربوطه پاسخ شما را خواهند داد.
سلام
در صورت وجود قلوه سنگ های بزرگ (اندازه یک کف دست) باید در دانه بندی لحاظ کرد یا باید جدا بشن؟
سلام. باید در دانه بندی لحاظ گردد و نباید آنرا جدا کنید. اما دقت کنید که وزن نمونه خاک انتخابی، باید متناسب با اندازه بزرگترین دانه آن خاک باشد.
سلام میشه لطفا فرمول ظرفیت باربری لرزه ای رو بفرمایید
سلام. رابطه ظرفیت باربری، بسیار بزرگ و حجیم است. نمی توان آنرا در یک کامنت نوشت. (جا نمی شود)
توصیه می کنیم به کتاب های مرجع، مثل مکانیک خاک داس یا کتاب طراحی فونداسیون باولز مراجعه نمایید.
توصیف کیفی خاک بر اساس طبقه بندی ۱۲ کلاس بافت خاک آمریکایی چگونه هست
بر اساس سبک،سنگین یا متوسط و نیمه سنگین و…
توصیف کیفی چه خاکی مد نظر شماست؟
با سلام
ضمن تشكر از اطلاعات مفيدتون. لطفا بفرماييد كه “ماسه بادي” در كدام گروه از خاكها طبق استاندارد يونيفايد طبقه بندي مي شود؟
سلام. ماسه بادی در دسته ماسه ها قرار میگیرد و آنرا با حرف S نمایش می دهیم.
با سلام و خسته نباشید
اگر درصد ریز دانه ما بین ۵ و ۱۲ درصد باشه و همچنین PI=6 بشه نام خاک چطور میشه؟ چون هم Poor و Well بودن مهم هست و هم با توجه به PI , محدوده هم C هست و هم M. تو هیچ منبعی هم همچین حالتی رو ندیدم.
با تشکر
سلام. در متن بالا این مورد را گفته ایم. اگر درصد ریزدانه بین ۵ تا ۱۲ باشد، یکبار فرض میکنیم درصد ریزدانه کمتر از ۵ و یکبار فرض میکنیم بیشتر از دوازده باشد. هر دو اسم را در کنار هم با یک خط فاصله قرار می دهیم. در چنین شرایطی اسم خاک دو بخشی و یا سه بخشی خواهد شد.
سلام وقتتون بخیر
خاک من درصد ریز دانه اش ۱۰ درصد هست. و PI برابر ۵ شده و در ناحیه ی هاشورخورده قرار میگیرد . با توجه به درصد مانده روی ۴ که بالای ۵۰ است و Cu=191 آیا اسم خاک می شود : GW-GC-GM ؟؟؟
سلام. بدون داشتن Cz یا ضریب دانه بندی، نمی توان پاسخ سوال شما را داد.
Cz هم ۱/۴ هیت جناب دکتر . اصلا خاکی با اسم gw-gm-gc میتوان داشت !؟ اسم سه بخشی ؟
بله امکان پذیر است. درصد ریزدانه باید بین ۵ تا ۱۲ باشد. PI خاک هم بین ۴ تا ۷
واقعا ممنون از پاسخ گوییتون 🙏🏻
ممنون از مقاله خوبتون
قربان شما
ببخشید
میشه راهنمایی کنید بر اساس شاخص مقاومت زمین شناسی gsi ماسه بادی در کدام شاخص قرار میگیره؟
شاخص جی اس آی برای سنگ ها به کار می رود، نه برای خاک، آنهم خاک ماسه بادی. اما اگر خیلی اصرار داشته باشید که ماسه را با شاخص GSI طبقه بندی کنید، عدد زیر ۱۰ به آن تعلق می گیرد.
سلام وقت بخیر اگه pi بین ۴_۷بود چی؟
سلام. در این شرایط، حدود اتربرگ بالای خط A بوده و خاک دو اسمی خواهد شد. مثلا CL-ML
سلام دکتر czوcuرو متوجه نمیشم
سلام.
Cu ضریب یکنواختی و Cz ضریب دانه بندی می باشد. در متن بالا فرمول به دست آوردن هر یک بیان شده است.
سلام و روز بخیر،من از خاک داخل یک مخزن آزمایش دانه بندی براساس روش یونیفاید گرفتم نوع خاک رو SM و نقطه دیگر SC-SMاعلام کرده. میخواستم ابتدا بپرسم آیا این نوع خاک واسه تراکم پذیری قابل هستن یا خیر . و اینکه بهترین دانه بندی خاک جهت تراکم پذیری براساس روش یونیفاید برای تراکم ۹۵ تا ۱۰۰ درصد چه نوعیه.
ممنون
سلام. بهترین و بدترین خاک نداریم. اما به طور کلی خاک های SW و خاک های GW در تراکم پذیری رفتار بهتری نشان می دهند.
آیا روش یونیفاید کامل ترین روش دانه بندی خاک هستش؟؟ و اگر کامل ترینه دلیلش چی هست؟
سلام. روش یونیفاید کامل ترین و بهترین نیست و گاهی در برخی شرایط طبقه بندی به روش آشتو کامل تر و بهتر به نظر می رسد. اما در اغلب شرایط به دلایل زیر، روش یونیفاید استفاده بیشتری نسبت به آشتو دارد:
۱- در سیستم متحد خاکهای شن دار و ماسه دار به طور واضح از یکدیگر جدا شده اند. اما در سیستم آشتو چنین نیست. مخصوصا گروه A2 که شامل گروه گسترده ای از خاک هاست.
۲- علائمی مثل GW و SM و CH در طبقه بندی متحد وجود دارد که شرح خوبی از خاک ها ارائه می دهند و در طبقه بندی آشتو نیست.
۳- طبقه بندی خاک های آلی در سیستم یونیفاید وجود دارد که در آشتو نیست.