آزمایش حدود اتربرگ
آزمایش حدود اتربرگ یکی از اصلی ترین آزمایش های مکانیک خاک است.
طی آن حد خمیری، حد انقباض و حد روانی خاک تعیین می گردد.
در این نوشتار برآنیم تا با بررسی تخصصی تست حدود اتربرگ، اصول کلی آنرا تعریف کنیم.
انتهای این مطلب یک نمونه گزارش کار آزمایش حدود اتربرگ نیز برای دانلود قرار داده ایم.
آزمایش حدود اتربرگ، متداول ترین آزمایش جهت بررسی خواص خمیری خاک های چسبنده است.
حدود اتربرگ یعنی چه؟
مواد مختلف در طبیعت به سه شکل جامد، مایع و گاز هستند.
برخی مواد تنها در یک فاز نیستند و در شرایط مختلف تغییر حالت می دهند.
مثل خاک ها.
خاک رس خشک شده ای را در نظر بگیرید.
مقداری به آن آب زده و آنرا مرطوب می کنیم.
اگر این آب به مقدار کافی باشد، خاک حالت خمیری به خود می گیرد.
اگر باز هم مقدار آب را افزایش دهیم، خاک روان می شود.
سپس به حالت مایع تبدیل می شود.
مشاهده کردید که خاک ها در حضور آب، می توانند از حالت جامد به حالت مایع تبدیل شوند.
حال سوال اینجاست که چه مقدار آب به خاک بزنیم تا خاک حالت خمیری به خود بگیرد؟
چه مقدار آب بزنیم تا خاک به مایع تبدیل شود؟
اینها سوالاتی بود که یک دانشمند سوئدی به نام آلبرت اتربرگ به آنها پاسخ داد.
در ویدئوی زیر مفهوم حد روانی ، حد خمیری و حد انقباض توضیح داده شده است.
در صورتی که پس از مشاهده این فیلم، سوالی در خصوص مفاهیم حدود اتربرگ داشتید، می توانید در بخش نظرات در زیر همین پست آن را بپرسید.
کارشناسان ما پس از چند دقیقه پاسخ شما را خواهند داد.
حد مایع یا حد روانی (LL)
حد روانی یا حد مایع که آنرا با LL نمایش می دهند، درصد رطوبتی که طی آن مقاومت برشی خاک تا حدی کم می شود که به حالت روان در می آید.
کاساگرانده این شرایط را با دستگاه استانداردی شبیه سازی کرد که اسم آن جام کاساگرانده بود.
خاک قرار گرفته در این جام، که توسط شیارکش برش خورده است، با 25 ضربه بسته می شود.
حد مایع، جداکننده حالت مایع و خمیری در خاک ریزدانه است.
به عبارتی دیگر اگر درصد رطوبتی بیش از حد روانی به خاک دهیم، خاک به صورت روان، و درصد رطوبت کمتر از حد روانی، شرایط خمیری در خاک ایجاد می کند.
شرح آزمایش حد روانی را می توانید در لینک زیر بخوانید:
کاساگرانده هر ضربه در دستگاه استاندارد خود را معادل 0.1 کیلونیوتن بر متر مربع تخمین زده بود.
لذا حد روانی خاک، مقاومت برشی معادل 2.5 کیلونیوتن بر متر مربع دارد که مقدار ناچیزی است.
می توان اذعان کرد که خاکها در حد روانی، مقاومت برشی یکسان اما ناچیزی دارد.
یکی از کاربردهای حد روانی، محاسبه ضریب فشردگی خاک های رسی با استفاده از روابط اسکمپتون است.
از جمله پارامترهای تاثیرگذار بر مقدار حد روانی، درصد رس است.
با افزایش درصد رس خاک، مقدار جذب آب بالاتر رفته و خاک دیرتر به حالت مایع می رسد.
لذا حد روانی افزایش می یابد.
روش های دیگر به دست آوردن LL
یک روش دیگر برای به دست آوردن حد مایع، استفاده از مخروط هلندی است.
در این روش مخروطی با زاویه 60 درجه از ارتفاع مشخصی درون خاک رها می شود.
مقدار نفوذ شده داخل خاک به دقت محاسبه می شود.
با استفاده از روابطی، از مقدار نفوذ مخروط به داخل خاک، حد روانی به دست می آید.
حد خمیری (PL)
حد خمیری مرز بین حالت خمیری و نیمه جامد است.
اگر درصد رطوبت را از حد خمیری بیشتر کنیم، خاک به صورت خمیری رفتار می کند.
چنانچه درصد رطوبت از حد خمیری کمتر باشد، خاک حالت سفت شده و نیمه جامد پیدا می کند.
در واقع میزان رطوبتی است که به ازای آن اگر فتیله ای از خاک به قطر 3.2 میلیمتر ساخته شود، ترک برمیدارد.
به عبارتی دیگر، این درصد رطوبت جداکننده حالت نیمه جامد و خمیری در خاک می باشد.
با افزایش درصد رس خاک، حد خمیری در خاک پایین می آید.
علت آن بیشتر شدن “آب جذب سطحی” می باشد.
چرا که موجب می شود خاک با رطوبت کمتری به حالت خمیری در آید.
شرح کامل تست حد خمیری را می توانید در لینک زیر بخوانید:
حد انقباض (SL)
خاک کاملا اشباعی را در نظر بگیرید.
تمام حفرات آن از آب پر شده است.
اگر آب داخل خاک را خارج کنیم، حجم کل خاک نیز کم می شود.
این کاهش حجم، تا جایی ادامه پیدا می کند که خاک اشباع باشد.
در صورتیکه خاک غیراشباع شود، دیگر در اثر خروج آب، کاهش حجم نمی دهد.
میزان رطوبتی که در آن، دیگر شاهد کاهش حجم نباشیم، حد انقباض نامیده می شود.
یکی از کاربردهای حد انقباض، بررسی پتانسیل تغییر حجم خاک هاست.
هرچه حد انقباض پایینتر باشد، پتانسیل تغییر حجم در آن خاک بیشتر است.
دلیل این پدیده، آن است که آب کمتری برای شروع تغییر حجم نیاز دارد.
همانطور که در شکل زیر ملاحظه می گردد، از حد روانی به سمت حد خمیری کاهش حجم داریم.
اما هنگامی که به حد انقباض می رسیم، حجم ثابت می ماند.
نمودار تغییرات حجم نسبت به حدود اتربرگ
اتربرگ علاوه بر سه پارامتر فوق، دو پارامتر دیگر را نیز تعریف نموده است:
حد چسبندگی
درصد رطوبتی است که در آن ذرات خاک تمایل بیشتر به چسبیدن به یکدیگر دارند تا اینکه تمایل داشته باشند به اجسام دیگر بچسبند.
حد چکنگی
درصد رطوبتی است که در آن ذرات خاک به اجسام فلزی مثل کاردک، بیشتر می چسبند تا ذرات دیگر خاک.
حد چکنگی عمدتا برای مهندسین کشاورزی و پیمانکاران عملیات خاکی پارامتر مهمی است.
نشانه خمیری (PI)
این پارامتر ژئوتکنیکی به صورت PI=LL-PL تعریف می شود.
پارامتری مناسب جهت ارزیابی میزان خاصیت خمیری در خاک ها به حساب می آید.
نشانه خمیری محدوده ای از درصد رطوبت را نشان می دهد که خاک، در آن محدوده حالت خمیری دارد.
هر چقدر PI در خاک بالاتر باشد، نشان دهنده آن است که خاک، خصوصیت خمیری بیشتری دارد.
PI تابعی از مقدار رس موجود در خاک و نوع کانی های رسی آن خاک است.
لذا تابعی از درصد رطوبت نیست.
با استفاده از دامنه خمیری، می توان اطلاعات زیادی در مورد خاک ها به دست آورد.
به عنوان مثال در جدول زیر، برخی خصوصیات خاک ها با توجه به PI بیان شده است:
| PI | حالت خمیری | مقاومت خشک |
| 0-3 | غیر خمیری | خیلی کم |
| 4-15 | کمی خمیری | کم |
| 16-30 | متوسط | متوسط |
| >31 | خیلی خمیری | زیاد |
نشانه روانی (LI)
حد روانی و حد خمیری برای خاک هایی تعریف می شود که در هنگام ورز دادن، ساختار طبیعی خود را از دست داده اند.
اما حد انقباض را می توان بر روی خاک های دست نخورده نیز تعریف کرد.
در واقع نشانه روانی، تفاوت بین حد انقباض در حالت دست نخورده و دست خورده است.
LI یا نشانه روانی معیاری جهت بررسی میزان سفتی نسبی خاک است و به صورت زیر تعریف می شود:
فرمول نشانه روانی یا LI
که در آن w درصد رطوبت خاک است.
درصد رطوبت خاک رس تحکیم نیافته، می تواند بزرگتر از حد مایع باشد.
در خاک های رسی پیش تحکیم یافته، میزان رطوبت می تواند کمتر از حد مایع خاک باشد.
نشانه روانی، می تواند نزدیک به صفر و یا حتی گاهی منفی شود.
حدود اتربرگ خاک های مختلف
گاهی ممکن است امکان انجام آزمایش حدود اتربرگ برای شما فراهم نباشد.
یا ممکن است بخواهید نتایج آزمایش خود را کنترل نمایید.
در جدول زیر نتایج حاصل از چند خاک رسی مختلف بیان شده است:
| نوع خاک | LL | PI |
| سیلت رسی بورلی | 19.5 | 3.2 |
| رس لوئیزیانا | 104 | 29.2 |
| رس آبی بوستون | 41 | 61 |
| رس مکزیکو سیتی | 388 | 168 |
در جدول بالا کانی های تشکیل دهنده هر خاک رس چنین است:
- رس مکزیکوسیتی: غالبا مونت موریونیت
- رس آبی بوستون: غالبا ایلیت
- رس لوئیزیانا: غالبا ایلیت
- سیلت رسی بورلی: ایلیت + لیمونیت + کوارتز
در صورت لزوم می توانید این خاک ها را از سایت بازار خاک خریداری نمایید.
چگونه خطای تست حدود اتربرگ را کاهش دهیم؟
آزمایش حدود اتربرگ، نسبت به سایر آزمایش های آزمایشگاهی خطای بیشتری دارد.
لذا لازم است هنگام انجام آن دقت بیشتری مبذول گردد.
در این بخش چند نکته بیان می شود که با کمک آنها می توانید دقت این آزمایش را بالاتر ببرید:
1- مقدار خاکی که داخل جام کاساگرانده قرار می دهید 150 تا 200 گرم باشد.
مقادیر بیشتر و کمتر موجب خطا خواهد شد.
2- ضخامت خاک روی جام مطابق استاندارد باشد.
3- سرعت چرخاندن دسته جام کاساگرانده ،خیلی کم یا خیلی زیاد نباشد.
مقدار درست آن 120 دور در دقیقه است.
4- جام کاساگرانده کاملا تمیز باشد.
5- بلافاصله بعد از ریختن خاک داخل جام، آزمایش را شروع کنید.
نباید در این میان وقفه ای ایجاد شود.
6- رطوبت آزمایشگاه زیاد نباشد.
7- مصالح استفاده شده در پایه دستگاه کاساگرانده، حتما کائوچو یا پلاستیک سخت باشد.
8- ارتفاع سقوط دقیقا یک سانتی متر باشد.
9- شیارزن از نوع ASTM و یا کاساگرانده باشد.
10- لولا ها و اتصالات دستگاه کاساگرانده شل نباشد.
دانلود نرم افزار آزمایش حدود اتربرگ
امروزه محاسبات تست حدود اتربرگ با نرم افزار انجام می شود.
ترسیم نمودارهایی مثل نمودار حد روانی، به صورت دستی بسیار سخت است.
لذا ما نرم افزاری تهیه کرده ایم که با کمک آن می توانید محاسبات این آزمایش را به راحتی انجام دهید.
روی لینک آبی رنگ زیر کلیک کرده و نرم افزار اتربرگ را دانلود نمایید.
حدود اتربرگ در مکانیک خاک
تست حدود اتربرگ جز جدایی ناپذیر از مکانیک خاک است.
به نوعی که کاربردهای مختلفی در دنیای ژئوتکنیک دارد.
در ادامه برخی از کاربردهای اتربرگ بیان می شود:
- شناسایی و تشخیص خاک رس از سیلت
- طبقه بندی و نامگذاری خاک ها
- ارزیابی رفتار مهندسی خاک ها مثل قابلیت فشردگی، نفوذپذیری خاک و …
- بیان سفتی خاک ها
- تشخیص عدد فعالیت خاک ها
- ارزیابی هوازدگی شیست های رسی
- تشخیص مواد آلی
گزارش کار آزمایش حدود اتربرگ
اگر درس آزمایشگاه مکانیک خاک دارید، حتما در جریان هستید که در انتهای هر درس، استاد مربوطه از شما گزارش می خواهد.
ما در این بخش یک نمونه گزارش کار آزمایش حدود اتربرگ فراهم کرده ایم.
از طریق لینک زیر می توانید آنرا دانلود نمایید.
راجع به آزمایش حدود اتربرگ سوال دارید؟
در صورتی که با خواندن مطالب بالا سوالی در ذهنتان ایجاد گردید و یا در خصوص انجام آزمایش حدود اتربرگ و مفاهیم مرتبط با آن پرسشی دارید، آن را در قسمت دیدگاه ها در زیر همین نوشته مطرح کنید.
کارشناسان ما پس از چند دقیقه پاسخ شما را خواهند داد.
نتایج ازمایش حدود انربرگ نمونه خاکی بصورت حد روانی مساوی ۳۰ و اندکس خمیری مساوی صفر اعلام شده
آیا حد روانی و حد خمیری میتوانند مساوی هم باشند ؟!
سلام. بله ممکن است اما بسیار نادر است. این حالت صرفا در بعضی خاک های غیرپلاستیک مثل شن یا ماسه کاملا تمیز و یا خاک های کاملا خشک و غیرچسبنده رخ می دهد.
سلام عرض شد
برای خاکی که خاصیت خمیری (PL) ندارد و سیلتی یا ماسه بادی است که در لاگ گمانه نوشته میشود NPL اما وقتی خاصیت روانی(LL) دارد
برای شاخص روانی (PI) که از تفریق این دو بدست می آید(LL-PL) چه عددی باید نوشته شود؟؟؟
سلام. در این حالت می توانید بنویسید NLL
و اینکه من قبلا فیلم آموزشی و نرم افزارها و فایل دفترچه رو ازتون خرید کردم و فایلهاش رو برام توی واتس اپ فرستادید و سی دی فیلم های آموزشی رو ارسال کردید.چطور میتونم آپ دیت هاشون رو تهیه کنم؟
هر آپدیتی بیاد در تلگرامتان ارسال خواهد شد.
دو سال پیش که خریدم تلگرام نداشتم.خودتون فایلها رو برام توی واتس اپ فرستادید.فایلها رو براتون ارسال میکنم
موفق باشید
سلام.نرم افزار حدود اتربرگ رو خرید کردم ولی پسوورد داره.ممنون میشم پسووردش رو اعلام بفرمایید
سلام. پسورد فایل ها این است:
https://www.testkhak.com
باز هر سوالی داشتین با ما تماس بگیرین
02144927201
سلام و خسته نباشید.برای انجام آزمایشات حدود اتربرگ برروی خاک مخلوطی(درشت دانه ) باید خاک رو از الک 40 رد کرده و بعد ازمایشات رو روش انجام بدیم؟
سلام. بله باید خاک مورد آزمایش عبوری از الک 40 باشند.
در مورد سوال اینکه چرا در آزمایش حد انقباض از جیوه استفاده می کنیم ؟ و شما در پاسخ فرمودید «چون جیوه خاصیت تر کنندگی کمی دارد و در حین آزمایش انسجام و یکپارچگی خود را حفظ میکند»- منظور از حفظ انسجام و یکپارچگی، مربوط به خاک خشک هست ؟
خاک تر و خشک نداره. تمامی خاک های مورد استفاده در این آزمایش، باید منسجم و یکپارچه باشند.
با سلام
چرا در آزمایش حد انقباض برای تعیین حجم خاک تر و خشک از جیوه استفاده می کنند ؟
آیا میتوان از عنصر دیگری استفاده کرد ؟
سلام. در کامنت های قبلی پاسخ دادیم. کامن های قبلی را بخوانید.
سلام یک سؤال پرسیده بودم مثل اینکه بد مطرح کرده بودم، برای حذف حجم چنگالهای صفحه شیشهای در محاسبات آزمایش حد انقباض در آزمایشگاه باید چه کاری انجام داد؟
صفحه شیشه ای مگه چنگال داره دوست عزیزم؟ شما خودت شخصا تست حد انقباض انجام دادی؟
سلام شما در جواب شخصی که گفته بود به جای الک ۴۰ میشود از الک ۱۰۰ یا ۲۰۰ استفاده کرد
جواب شما بلی بود .اما تصور من این است که نتایج بدست آمده صحیح نمیباشد چون ذرات عبوری از الک ۲۰۰ کاملا رس و سیلت است و نتایج حدود اتربرگ با همان خاک زیر الک ۴۰ یکی نیست و نتایج آزمایش گمراه کننده است
سلام. ما هم با نظر شما موافق هستیم. امکان استفاده از الک دیگری غیر از الکی که در آیین نامه ذکر شده است، موجب نادرست شدن نتایج آزمایش می گردد. در هیچ کامنتی هم ندیدم که همکارانم برخلاف این صحبت ها چیزی نوشته باشند.
سلام وقتتون بخیر خواستم بدونم چرا در پایان آزمایش اتربرگ به جای تینکه تعداد ضربات داخل نمودار وارد کنن لگاریتم تعداد ضربات وارد میکنن؟
ممنون میشم کامل توضیح بدین🌹
استفاده از نمودارهای لگاریتمی برای کاهش اندازه جدول است. برای اینکه در یک صفحه جا بگیرد.
سلام وقتتون بخیر دوسوال داشتم. مربوط به آزمایش حدود اتربرگ و تعیین حد خمیری*
۱-اگر درصد ذرات رس زیاد شود، چه تغییری میکند و چرا؟
۲-ترک عرضی و ترک طولی در آزمایش حد خمیری چه موقع اتفاق می افتد؟
سلام. سوالتان نامفهوم است. لطفا با دقت بیشتری سوال را مطرح بفرمایید.
اگر درصد رس تغییر کند، چی چه تغییری میکند؟
باسلام
برای حذف حجم چنگک های چنگال آزمایش حد انقباض از محاسبات چه تمهیدی در آزمایشگاه به کار گرفته میشه؟
سلام. در انجام آزمایش حد انقباض، وسیله ای تحت عنوان چنگک های چنگال وجود ندارد. آیا منظورتان صفحه شیشه ای چنگال دار یا کاردک است؟
سلام
کاربردهای محاسبه شاخص خمیری یا PI چیست؟
سلام. این شاخص برای تشخیص نوع خاک به کار می رود. هر قدر PI بزرگتر باشد، درصد مواد ماسه ای داخل خاک کمتر است. کاربرد اصلی شاخص PI در طبقه بندی خاک هاست.
چرا PI خاک منفی نمیشه؟
چون همواره مقدار آب لازم جهت روان شدن یک خاک، بیشتر از مقدار لازم آب برای خمیر کردن اون خاکه. پس همواره LL بیشتر از PL هست. در نتیجه LL-PL بزرگتر از صفر خواهد بود. پس PI بزرگتر از صفر می شود.
سلام وقت بخیر اگر این آزمایش بجای آب با نفت انجام بشه چه تأثیری در نتایج داره؟
سلام. در کامنت های قبلی پاسخ دادیم.
سلام امکانش هست که PI خاک منفی بشه؟
سلام. خیر
سلام وقت بخیر ببخشید اگر آزمایش حدود اتربرگ بجای آب با نفت انجام بشه چه تأثیری در نتایج ایجاد میکنه؟
سلام. خاصیت خمیری که در خاک های ریزدانه رسی وجود دارد، صرفا در مواد قطبی مثل آب فعال می شود. چرا که بارهای منفی و مثبت روی خاک رس و آب همدیگر را جذب می کنند. پس انجام آزمایش حدود اتربرگ با مواد غیرقطبی مثل نفت، امکانپذیر نیست.
با سلام
دلیل استفاده از جیوه در آزمایش حد انقباض چیست ؟
دلایل متعددی دارد، اما اصلی ترین آن این است که جیوه خاصیت ترکنندگی کمی دارد و در حین آزمایش انسجام و یکپارچگی خود را حفظ می کند.
ببخشید در نبود الک نمره ۴۰ میشه علاوه بر الک ۱۰۰ و ۲۰۰ از الک ۵۰ استفاده کرد با تشکر!!
سلام. خیر.
با سلام
ببخشید در صورت نبود الک ۴۰ تو ازمایش حدود اتربرگ از کدوم الک استفاده کنیم!!باتشکر
سلام. الک هایی ریزتر از الک 40، مثل الک 100 یا 200
سلام
وقتتون بخیر
چرا با افزایش درصد سیمان به خاک
دامنه خمیری کاهش پیدا میکند اما حد خمیری افزایش مییابد؟
سلام. افزایش سیمان باعث افزایش چسبندگی و بالا رفتن خواص خمیری خاک می شود. لذا حد خمیری خاک افزایش می یابد.
از طرفی حد روانی خاک هم افزایش می یابد. اما این افزایش دقیقا برابر افزایش حد خمیری نیست و کمتر است.
لذا اختلاف بین حد روانی و حد خمیری که در واقع دامنه خمیری است کاهش می یابد.
سلام وقت بخیر
پایین یا بالا بودن حدود اتربرگ در یک نمونه خاک نشانگر چه ویژگی های مکانیکی از خاکه؟
.
و دومین سوال، آیا حدود اتربرگ در تعیین کاربری خاک ها تاثیر میزاره؟
ممنون میشم سریع پاسخ بدید
سلام.
پاسخ سوال اول: بالا بودن حد روانی و حد خمیری به ترتیب نشان دهنده این است که برای روان شدن یا خمیر شدن نیاز به مقدار آب بیشتری هستند.
پاسخ سوال دوم: یکی از مهمترین کاربردهای آزمایش حدود اتربرگ در طبقه بندی و نامگذاری خاک هاست. با استفاده از طبقه بندی خاک می توان کاربری خاک ها را هم تعیین کرد.
آیا با در دست داشتن درصد رطوبت طبیعی نمونه خاکی در محل که آزمایش اتربرگ انجام میدهیم و نتایج بدست آمده از آزمایش میتوان به حدود مقاومت ور باربری آن خاک در محل آگاه شد
با تشکر
ممکن است روابط تقریبی برای محاسبه ظرفیت باربری از طریق حدود اتربرگ و درصد رطوبت خاک وجود داشته باشد، اما من تاکنون در هیچ مقاله ای همچین رابطه ای ندیده ام. اصولا روابط تقریبی برای محاسبه مواردی به کار می رود که به دست آوردن آنها بسیار سخت یا پرهزینه باشد، نه ظرفیت باربری که به دست آوردنش بسیار ساده و راحت است.
با سلام. خاکهایی که زیر خط A قرار می گیرند مشخصه شون چیه به عبارتی چه نوع خاکهایی در این محدوده خواهند بود؟ممنونم
سلام. اگر خاکی پایین خط A قرار بگیرد خاصیت خمیری کمی داشته و لای خواهد بود.
سلام ببخشید من دوتا سوال داشتم
یکی اینکه با یه بار آزمایش حد روانی میتونیم به مقدار درصد رطوبت LLبرای خاکی که داریم برسیم یا نه؟چرا؟
و دوم اینکه در پروژه های سد سازی مقدار pLو pIو LL در لایه های بالا دست و پایین دست هر کدوم باید چقد باشه مقدارشون؟
سلام
پاسخ سوال اول: بله امکانپذیر هست. در صورتی که اونقدر خوش شانس باشید که دقیقا همون اول با 25 ضربه شیار بسته باشه و یا از روش تقریبی تک نقطه ای استفاده کنید.
پاسخ سوال دوم: این موارد در آیین نامه های سدسازی بیان شده است و برای شرایط مختلف و پروژه های متفاوت متغیر است. عدد ثابتی ندارد که برایتان بیان کنم.
باسلام
آزمایشگاه مکانیک خاک کارگاه پس از نمونه برداری از مصالح اساس کوهی(بیس)،SE را 21 و گام خمیری راNP گزارش نموده است.
سئوال:گام خمیری در حالت SE40 قابل تعیین می باشد؟
سئوال: حدوداً تا چه SE گام خمیری قابل تعیین می باشد؟
با تشکر از شما.
سلام. ارتباط مستقیمی بین وجود یا عدم وجود امکان تعیین حدود اتربرگ خاک ها با ارزش ماسه ای خاک وجود ندارد. مهم کانی های رسی موجود در خاک است. در واقع در آزمایش ارزش ماسه ای یا SE ما درصد ماسه موجود در خاک را محاسبه می کنیم. با هر میزان از SE ممکن است خاک خاصیت خمیری داشته باشد و یا نداشته باشد و NP شود.
سلام.من خاک رسی یا سیلتی دارم که از الک ۲۰۰ بیشتر از ۵۰ درصد رد شده.و آزمایش حدود اتربرگ روش انجام دادیم.وقت آزمایش حد خمیری وقت لوله کردن اول کار خاک ترک بر مخوره و لوله نمیشه مثل خاک ماسه ای.و هر چی آب اضافه کردیم هم همین طور هست.این میخواستم ببینم برای حد خمیری (PL) چی باید بنویسیم؟ و اسم خاک چی میشه؟
سلام. باید بنویسید حد خمیری ندارد و در لاگ گمانه آن NPL را یادداشت نمایید. اگر منظورتان از اسم خاک، نامگذاری خاک در طبقه بندی یونیفاید است، اسم خاک سیلت خواهد بود.
سلام وقت بخیر
اگر F²⁰⁰= 50 درصد باشد خاک درشت دانه است یا ریزدانه؟
سلام چرا در آزمایش اتربرگ از الک ۴۰ از ریزدانه و ماسه استفاده میشود چرا با اینکه ماسه خاصیت خمیری ندارد باز هم استفاده میشود؟
سلام. ماسه به خاکی گفته می شود که بیش از پنجاه درصد از آن عبوری از الک 4 و مانده روی الک 200 باشد. خاک عبوری از الک 40 ممکن است ماسه باشد و یا نباشد. اینطور نیست که بگویم هر خاکی از الک 40 عبور کرد حتما ماسه است.
سلام. در عمل و هنگام انجام یک آزمایش دانه بندی واقعی، امکان ندارد درصد عبوری از الک 200 دقیقا پنجاه باشد. ممکن است مقداری کمتر یا بیشتر از پنجاه باشد. دقت کنید که علم ژئوتکنیک مثل ریاضیات نیست که تمرکز روی نقاط مرزی داشته باشید و با آن به صورت تئوریک برخورد کنید.
با سلام
سوالی که ذهنمو در کیر کرده این است که چرا در آزمایش تعین حدود اتربرگ ریزدانه +ماسه هم استفاده میشود؟(اینجا ماسه برام مهم است که چرا استفاده میشود؟)
ممنون میشم اگه پاسخگو باشین.
سلام. آیین نامه خاک مناسب برای انجام آزمایش حدود اتربرگ را خاک عبوری از الک 40 می داند. ماسه خاکی است که بیش از 50 درصد ذرات آن بین الک شماره 4 و 200 باشند. پس به طور قطع نمی توان گفت که خاک عبوری از الک 40 ماسه است.
سلام و وقت بخیر .
ببخشید اون درصد رطوبتی که از میانگین نمونهها برای حد روانی و خمیری بدست میاد میشه همون pL و LL ؟
سلام. خیر. تعریف دقیق PL و LL اینا نیست. برای رسیدن به سوالتون، توصیه می کنم مقالات مرتبط با حد روانی و حد خمیری را مطالعه کنید.
سلام
از یک قرضه مصالح خاکریز مورد استفاده در راهسازی آزمایش گرفته اند و حد روانی و حد خمیری حاصل از مصالح را مشخص نموده اند،این دو پارامترحد اقل باید چقدر باشد.
با تشکر
حداقل و حداکثر مقادیر حاصل از آزمایش حدود اتربرگ با توجه به شرایط آن پروژه، در آیین نامه های راهسازی موجود است و ما از آن اطلاعی نداریم. تخصص ما ژئوتکنیک است و در ژئوتکنیک ، نحوه انجام درست آزمایش ها شرح داده می شود.
سلام
برای به دست آوردن حجم ثانویه در فرمول حد انقباض باید چیکار کرد چگونه محاسبه میشود ؟
برای محاسبه حجم ثانویه باید از روش سرریز شدن جیوه استفاده کرد. جزییات این روش رو میتونید در مقاله محاسبه چگالی خاک با جیوه مطالعه کنید.
سلام
چرا بالای خط u تو نمودار کاساگرانده نمیشه چیزی درنظر گرفت؟
خط U تقریبا حد فوقانی رابطه بین شاخص خمیری و حد روانی برای هر نوع خاکی است که تا کنون مورد آزمایش قرار گرفته اند. بالای آن چیزی رو نمیشه در نظر گرفت، چون اصلا همچنین خاکی وجود ندارد که بالای خط U قرار گیرد.
سلام برای تثبیت خاک لازمه که حد روانی و خمیری رو روی خاک تثبیت شده هم انجام بدیم یا روی همون خاکی که هنوز ثبیت نشده انجام بدیم کافیه؟
سلام. خواص خمیری خاک ها، با تثبیت شدن و نشدن تغییری نمی کند. پس می توانید آزمایش حد روانی و همچنین آزمایش حد خمیری را بر روی خاکی که هنوز تثبیت نشده است هم انجام دهید.
سلام. میزان عبوری از الک شماره 200 باید چند درصد باشه که آزمایشهای حدود اتربرگ انجام بشه؟ باتشکر
سلام. آزمایش حدود اتربرگ بر روی تمام خاک ها لازم الاجراست. برای انجام این آزمایش، لازم است خاک را از الک شماره 40 عبور دهید. تقریبا تمام خاک ها، مقداری خاک عبوری از الک 40 را در خود دارند.
منظور تمامی خاکهای ریزدانه است یا خاکهای درشت دانه عبوری از الک 40 داشتن باید حدود اتربرگ انجام بشه
تمام خاک های ریزدانه و درشت دانه ای که عبوری از الک 40 داشته باشند.
سلتم
با تشکر از مطالب مفیدی که ارائه کردید. برای احداث استخر خاکی در خاک با pi حدود ۹ چه تمهیداتی باید اندیشید تا استخر خاکی آب نگه دارد،
سلام. برای ساخت استخر عموما از واتراستاپ یا هرگونه ماده غیرقابل نفوذی مثل قیرگونی استفاده می شود. در پروژه های معمول شهری، عمدتا استخر جوری ساخته نمی شود که آب در تماس مستقیم با خاک باشد. لذا pi خاک، چندان مطرح نیست.
پی ای تونان مورد قبول باید چقدر باشه؟
اگر منظور شما از تونان مخلوط های رودخانه ای شسته است، باید خدمتتان عرض کنم این خاک ها، دارای خواص خمیری و PI نیستند. حدود اتربرگ عمدتا برای خاک های ریزدانه رسی تعریف می شود.
سلام
آزمایش حدود اتربرگ برای یک عمق کافی هست یا باید برای چند عمق انجام بشه ؟
سلام. قوانین از استانی به استان دیگه متفاوته. در شهر تهران، انجام آزمایش حدود اتربرگ، هر دو متر یکبار اجباری است.
سلام. آموزش هاتون عالی هست. مختصر و مفید، نه توضیح اضافه و نه حذف مهمات. با ارزوی توفیق روزافزون از خداوند متعال
سلام. ممنونم از توجه شما
لطفاًدر خصوص معادله خط A وUدر نمودار خمیری توضیح دهید .آقای کاساگراند چگونه به این معادلات رسید؟
با سپاس
سلام. اگر نمودار PI خاک را نسبت به LL همان خاک ترسیم کنید، دو خط تجربی مطابق مشخصات زیر تعریف می شود:
خط A: یک خط تجربی است بر مبنای آزمایش ها به دست آمده و معادله آن بدین صورت است: PI=(LL-20)*0.73
خط U: یک خط تجربی است که هیچ خاکی در محدوده بالای آن قرار ندارد. معادله خط U بدین ترتیب است: PI=(LL-8)*0.9
خیلی جامع و کامل بود متشکر از زحمات شما
قربان شما
با عرض سلام و ادب خدمت تیم بسیار خوب “تست خاک”
دوتا سوال دارم از خدمتتون:
1- در متن، در زیر فرمول LI ، فرمودین که: “درصد رطوبت خاک رس تحکیم نیافته میتواند بزرگتر از حد مایع باشد و در خاک های رسی پیش تحکیم یافته درصد رطوبت میتواند از حد مایع خاک کمتر باشد”
سوال: برای خاک رس پیش تحکیم یافته، رطوبت عموما کمتر از حد مایع هست یا بیشتر از حد مایع؟ همچنین در مورد خاک رس تحکیم نیافته هم همین سوال رو دارم.
2- در چه خاک هایی حد روانی و حد خمیری برابر میشن و یا حد روانی کمتر از حد خمیری میشه؟
میزان رطوبت طبیعی خاک تحکیم نیافته می تواند بزرگتر از حد مایع باشد. یعنی LI بزرگتر از یک.
در خاک های پیش تحکیم یافته، میزان رطوبت طبیعی می تواند کمتر از حد مایع شود. نشانه روانی این قبیل خاک ها می تواند نزدیک به صفر و یا حتی منفی شود.
خداقوت.
خیلی متشکرم از جوابتون.
یک سوال دیگه:
در چه خاک هایی حد خمیری (PL) نزدیک به حد روانی(LL) ، و یا حتی کمتر از حد روانی میشه؟
تقریبا در تمام خاک ها، مقدار حد خمیری، کمتر از حد روانی است.
باسلام ضمن تشکر از مطالب بسیار کاربردی و مفیدتان میخواستم بپرسم اگر ارتفاع دستگاه شیارزن بیشتر از 1 سانتیمتر باشه چه اتفاقی میفته؟
سلام. اگر ارتفاع سقوط جام کاساگرانده بیش از یک سانتی متر باشد، انرژی که دو بخش جدا شده از خاک وارد می شود، بیش از مقدار استاندارد خواهد بود. لذا مقدار حد روانی کمتر از مقدار واقعی به دست خواهد آمد.
با سلام و خسته نباشید خدمت شما
در چه خاک هایی LL کوچکتر از PL میشه؟ اصلا این مورد امکان پذیر هست ؟
ممنون میشم راهنماییم کنین
با تشکر
سلام. راستش ما همه خاک های دنیارو آزمایش نکردیم که بدونیم چه رابطه ای بین LL و PL وجود داره. اما تا اونجایی که آزمایش های ما تو پروژه های شهری نشون میده، LL همواره بزرگتر از PL بوده.
سلام وخسته نباشید ما میخاییم یه معدن رو تایید بدیم برای خاک ریزی یه محوطه دادیم ازمایش دانه بندی خوبه و گاما هم خوبه
ایا ازمایشات اتربرگ نیاز هست یا نه ..و اگه نیاز هست به چه دلیل ممنونم
سلام. سوال شما خیلی ناواضح است و من متوجه منظور شما نمی شوم. یعنی چی که میخواهید به یه معدن تایید بدید. تایید کنید امنتیت معدن مشکلی نداره؟ تایید کنید استخراج از اون معدن مقرون به صرفه است؟ چیه اون معدن رو قراره تایید کنید؟
با سلام. ضمن تشکر. چرا اگر درصد رطوبت یک خاک بیشتر از حد روانی باشه میتوان نتیجه گرفت که خاک عادی تحکیم یافته است.
سلام. من تا به حال همچین جمله ای نشنیده ام. لطفا بگید منبع این جمله کجاست تا بیشتر بتونیم راجع بهش صحبت کنیم.
با سلام مجدد. در کتاب مکانیک خاک آقای “ساسان امیر افشاری” در فصل نشست خاک (که میشه فصل پنجم ویرایشی که بنده دارم)در قسمتی که رس عادی تحکیم یافته و پیش تحکیم یافته رو توضیح دادن به عنوان نکته نوشتن که:
اگر w>LL باشد (یعنی LI>1) نشان میدهد که رس پر آب بوده و عادی تحکیم یافته است.(OCR=1)
بنده به شخصه ارتباطی میان حدود اتربرگ و عدد پیش تحکیمی نمی بینم. عدد پیش تحکیمی وابسته به تاریخچه تنش است. در صورتی که حدود اتربرگ بستگی به تاریخچه تنش نداشته و وابسته به کانی های تشکیل دهنده آن خاک است. اما من جناب امیرافشاری رو میشناسم و مطمئنم ایشون در کتاب های خودش مطلب کذب یا نادرست نمیاره. حتما ایشونم به مقاله یا مرجع خاصی استناد کرده. یا اینکه مطالبی قبل یا بعدش گفته که با توجه به اونا میشه جمله شمارو تفسیر کرد.
سپاسگذارم. حالا بنده هم در حال جستجو هستم ببینم توی کدوم کتاب مرجعی ذکر شده یا علت چی میتونه باشه. اگر چیزی پیدا کردم حتما اطلاع میدم. سپاسگذار از وقتی که گذاشتید.
خیلی خوشحال میشم نتیجه رو با ما هم در میون بگذارید. 🙂
با سلام متشکر از راهنماییتون 🙏🙏🌹
خاصیت خمیری الک 40 (ماسه بادی) با خاک رس چه تفاوتی دارد؟
خاصیت خمیری خاک های رسی بسیار بیشتر از خاصیت خمیری ماسه بادی در حالت معمول است. هرچند بدون انجام آزمایش دقیق نمیشه اظهار نظر دقیق کرد. اما در اغلب موارد ماسه بادی خاصیت خمیری ندارد. اما رس ها خاصیت خمیری بالایی دارند.
باتشکر از پاسخگویان و راهنمای شما
ممنونم 🙏🙏🌹🌹🌹
خواهش میکنم. انجام وظیفه کردیم
باسلام و تشکر از زحمات شما
چرا ازالک نمره 40 در آزمایش جام کاساگرانده استفاده میشود؟
مگه خاک رس ریزدانه نیست
سلام بر شما. آزمایش حدود اتربرگ صرفا برای آزمایش رس ها نیست. این آزمایش برای خاک های ریزدانه است، نه رس. خاک های ریزدانه بازه نسبتا گسترده ای از خاک های با دانه های ریز مثل سیلت، ماسه ریز و رس ها را در بر میگیرند. برای کسب اطلاعات بیشتر راجع به انواع خاک ها از نظر دانه بندی اینجا را کلیک کنید.
مقاومت خاک چسبنده(رسی )کی از بین میره؟ همون موقع که وارد حالت مایع میشه(حد روانی)یا اینکه بعد کمی با حد روانی فاصله داره؟
همون موقعی که به حد روانی میرسه
آقا دستتون درد نکنه خیلی کمک کرد
خواهش میکنم. موفق باشید
سلام
در فرمول محاسبه حد انقباض اصولا فاکتورهای اول و دوم باید یکی باشند؛ این اختلاف مقدار از کجا می آید؟
به بیان دیگر
فرمول محاسبه حد انقباض درواقع اختلاف مقدار دو درصد رطوبت است؛ این درصدهای رطوبت چه فرقی باهم دارند؟
به نظر من این دو درصد رطوبت یکی می آیند و حد انقباض صفر می شود.(که این خلاف واقع حقیقت است) چرا در این رابطه، حد انقباض صفر بدست نمی آید؟
لطفا جهت روشن شدن ذهنم و مفهوم شدن رابطه، توضیح ملموسی بفرمایید. باتشکر قبلی و قلبی
سلام. سوال شما خیلی ناواضح است. منظورتان از فاکتور اول و دوم چیست؟ مقدار M و M0 را می گویید که در گام شماره یک و دو معرفی کردیم؟ یا منظورتان مقدار داخل کروشه و مقدار خارج از کروشه در فرمول حد انقباض است؟ لطفا سوال را واضح تر و شفاف تر بپرسید تا بتوانم شما را راهنمایی کنم.
مقادیر داخل کروشه و بیرون کروشه در فرمول حد انقباض
دو مقدار داخل کروشه و بیرون کروشه با هم مساوی نیستند. دو پارامتر مختلف با دو فرمول مختلف که اصلا هیچ شباهتی به هم ندارند. هر دو از جنس درصد رطوبت هستند و واحد یکسانی دارند. اما لزوما مقدار مساوی ندارند. نمیدونم شما به چه علتی میگید این دو یکسانند!!!
سلام..مصالح ساب بالاست قرضه ما در پروژه pi بالالتر از 6 داره و طبق آیین نامه باید حداکثر 6 باشه..با روش آب کوب کردن تونستیم PI رو بیاریم پایین اما حد روانی افزایش پیدا کرده..علت چیه؟
علت بالا بودن حد روانی LL چیه؟ تاثیر اون بر خاک چیه؟
چه ضرری واسه لایه آخر با تراکم 100% داره در راه سازی و راه آهن؟
با تشکر
سلام. حدود اتربرگ جز ویژگی های ذاتی خاک هست و بستگی به جنس کانی های تشکیل دهنده خاک ریزدانه دارد. پس با زیاد و کم کردن تراکم تغییر نمی کند. علت افزایش یا کاهش مواردی که شما گفتید به دلیل خطا در آزمایش و یا گرفتن نمونه هاییه که با هم یکسان نبودند. اگر آزمایش را یک شخص انجام دهد و نمونه را درست از یک محل بگیرید، حد روانی و حد خمیری شما یکسان خواهد بود.
سلام خیلی ممنون بابت مطالب خوبتون…مطالب بسیار ساده و روان توضیح داده شده
سلام. خوشحالم که مطالب واستون مفید بوده. شما می تونید با دنبال کردن صفحه اینستاگرام ما، مطالب به روزتر و جدیدتری رو هم بخونید و ببینید و لذت ببرید 🙂
با سلام خدمت استاد بزرگوار و گرامی
شیت ها رو از کجا بگیریم یه مرجعی یا که خودتون زحمتشو بکشین بزارین اینجا .
اینجا دانلود شیت ها بود ولی نشد دانلودنمیشه
خیلی ممنونم
برای دانلود نرم افزارهای آزمایشگاه مکانیک خاک از این لینک استفاده کنید.
برای دانلود شیت های آزمایشگاهی نیز می توانید از این لینک استفاده کنید.
سلام
چه رابطه ای بین میزان رطوبتی که ما به خاک میدهیم عبوری از الک چهل جهت انجام ازمایش وجود داره که ایا تاثیری در میزان بالا یا پایین امدن حد روانی دارد مثلا درصدی مشخص شده وجود داره مثلا ما ۲۰۰گرم خاک داریم ۱۰۰گرم اب میزنیم یا ایا ۱۶ساعت که میماند یا کاهش یا افزایش۱۶ساعت باعث تغیر در نتیجه حد روانی میشود ممکن است میزان این رطوبت و ساعت باعث تغیر در نتیجه شود
سلام. مطلبی که شما نوشتید کاملا ناواضح و گنگ است. سوال پرسیدید یا جواب دادید؟ لطفا در نوشتن مطبل خودتون از علائم نگارشی استفاده کنید تا ما هم متوجه منظورتان شویم. چند خط نوشتید، دریغ از حتی یک نقطه. اصلا مشخص نیست جمله شما کجا شروع می شود و کجا پایان می یابد.
باسلام و وقت بخیر
مطلب بسیار خوب و مفیدی بود. با تشکر از شما
سلام. خوشحالم که مطلبی که مطالعه کردید، واستون مفید بوده. شما میتونید با فالو کردن پیج اینستاگرام ما از فیلم ها و مطالب ژئوتکنیکی بیشتری استفاده کنید.
درود و احترام
خیلی عالی بود به من خیلی کمک کرد تا یک سری اطلاعات بگیرم ممنون و سپاسگزارم
سلام. خیلی خوشحالیم که تونستیم اطلاعاتی در اختیار شما قرار بدیم. هدف اصلی ما هم اینه که بتونیم به همدیگه کمک کنیم. اگر مطالب واستون مفید بود به دوستانتون معرفی کنید تا اونا هم بتونن استفاده کنن.
وقتی که رس به حد روانی میرسد مقاومت برشی چه تغییری میکند؟
وقتی خاک رس به حد روانی میرسه، در آستانه روان شدن قرار میگیره و سیال میشه. در حالت سیال ماده مقاومت برشی نداره. پس میشه گفت وقتی خاک رس به سمت حد روانی پیش میره مقاومت برشی اون رفته رفته کاهش پیدا میکنه و به مقدار حداقل میرسه.