اگر آزمایش خاک انجام ندیم، چی میشه؟

اگر خاک را آزمایش نکنیم چه اتفاقی میفته؟
آیا لازمه اینهمه پول بابت آزمایش خاک بپردازیم؟
اصلا تست خاک، کار عاقلانه ایه؟
اینها سوالاتیه که سازندگان ساختمان، در طول روز بارها و بارها از ما میپرسند.
در این نوشتار کوتاه، سعی داریم پاسخ این سوال را به شما بدهیم.
این موارد را به صورت موردی بررسی می کنیم:

۱- نمی توانید جواز ساخت بگیرید

اولین مانعی که باعث می شود خیلی از سازندگان ساختمان به سراغ آزمایشگاه های مکانیک خاک بیایند، آزمایش خاک برای اخذ جواز ساخت است.
دقت بفرمایید اگر ساختمان شما، جز ساختمان های معاف از آزمایش خاک نیست، باید برای انجام تست خاک اقدام کنید.
اگر تست خاک را انجام ندهید، شهرداری، جواز تخریب ساختمان فعلی را به شما نمی دهد.
در برخی از ساختمان ها، جواز به صورت مشروط صادر می شود، اما در حین اجرای ساختمان، توسط مهندس ناظر، پروژه متوقف می گردد.
به زبان ساده بگویم، اگر آزمایش خاک انجام ندهید، بالاخره در یکی از مراحل ساخت و ساز، توسط شهرداری یا نظام مهندسی، کارتان متوقف خواهد شد.

۲- ساختمان شما سنگین طراحی می شود

مهندس محاسب، سازه را بر اساس اطلاعات موجود در دفترچه مکانیک خاک طراحی می کند.
اگر شما در زمین مورد نظرتان، آزمایش خاک انجام ندهید، مهندس محاسب، برای رعایت اطمینان بیشتر، پایینتر پارامترها را برای خاک آن زمین، در نظر می گیرد.
به عنوان مثال ممکن است زمینی را جهت طراحی یک ساختمان پنج طبقه به مهندس محاسب تحویل دهید که بر روی آن هیچگونه آزمایش خاک صورت نگرفته باشد.
محاسب شما هم اطلاعی از شرایط آن منطقه ندارد.
لذا خاک آنجا را تیپ ۴ در نظر می گیرد.
در این شرایط ستونی را طراحی می کند که قطر ۵۰ سانتی متر است.
همچنین در آن ۵ میلگرد سایز ۲۰ به کار رفته است.
همسایه دیگری در همان محدوده، زمین خود را مورد آزمایش قرار داده و مشخص می شود، خاک محل، تیپ دو است.
با در نظرگیری خاک تیپ ۲، این بار قطر ستون طراحی شده ۳۰ سانتی متر و ۴ میلگرد سایز ۱۶ پیشنهاد می گردد.
همانطور که ملاحظه کردید با انجام آزمایش خاک، تعداد و قطر میلگرد مصرفی در یک مقطع، کاهش می یابد.
این کاهش میلگرد مصرفی، موجب صرفه جویی در هزینه کلی ساخت ساختمان می شود.

آزمایش خاک

۳- سطح آب زیرزمینی ناشناخته باقی می ماند

در برخی از پروژه های ژئوتکنیکی شناخت سطح آب زیرزمینی اجباری است.
به عنوان مثال در پروژه گودبرداری عمیق جهت انجام نیلینگ، وجود یا عدم وجود سطح آب زیرزمینی تاثیر زیادی هزینه های کلی اجرای آن پروژه دارد.
مثلا اگر قرار است پایدارسازی یک گود ۲۰ متری را انجام دهید، قیمت ۸۰۰ میلیون را با فرض عدم وجود سطح آب زیرزمینی ارائه خواهید کرد.
اما اگر وسط کار به سطح آب زیر زمینی برخورد کنید، انجام این پروژه با دوبرابر این قیمت نیز امکان پذیر نخواهد بود.
اما اگر پیش از قیمت دادن، آزمایش خاک انجام می شد، این مشکل پیش نمی آمد.
نکته مهم دیگر آن است که وجود سطح آب زیرزمینی، ظرفیت باربری خاک را کاهش می دهد.
اگر شناخت دقیقی از محل دقیق سطح آب نداشته باشیم، عددی که برای ظرفیت باربری در نظر میگیریم، دقیق نخواهد بود.

۴- ممکن است سازه نشست کند یا کج شود

اگر قبل از احداث ساختمان، خاک را آزمایش نکنیم، از ضعف های احتمالی آن باخبر نخواهیم شد.
ممکن است خاک آن محل ضعیف بوده و نیاز به تقویت داشته باشد.
در این شرایط لازم است با استفاده از تمهیداتی مثل میکروپایل ، جت گروتینگ ، تزریق و … خاک آن محدوده را بهسازی کنیم.
در غیر این صورت، چند سال پس از احداث ساختمان، سازه نشست کرده و دچار کج شدگی می شود.
اگر این مشکل برای ساختمان شما پیش آید، تعمیر و بازسازی آن، هزینه های بسیار زیادی در بر خواهد داشت.
لذا توصیه می کنیم قبل از شروع ساخت، حتما خاک را تست کنید.
در فیلم زیر، دلیل نشست کردن سازه ها را مشاهده خواهید:

۴- عدم امکان طراحی سیستم فاضلاب

اگر تست خاک انجام ندهید نمی توانید سیستم دفع فاضلاب مناسب طراحی کنید.
نوع سیستم فاضلاب ارتباط مستقیم به نفوذپذیری خاک دارد.
اگر خاک نفوذپذیری بالایی داشت، می توان از سیستم های چاه جذبی استفاده کرد.
در صورتیکه خاک نفوذپذیری کمی داشت دیگر نمی تواند آب و سایر فضولات را از خود عبور دهد.
لذا باید از سیستم های دیگر مثل سپتیک تانک استفاده کنید.
خاک های شنی و ماسه ای جز خاک هایی هستند که نفوذپذیری زیادی دارند.
از سوی دیگر، خاک های رسی و لای جز خاک هایی هستند که نفوذپذیری کمی دارند.
تعیین نوع خاک و طبقه بندی آنها از نظر نفوذپذیری، صرفا با انجام تست خاک میسر است.

در خصوص آزمایش خاک سوالی دارید؟

اگر در خصوص انجام آزمایش خاک سوالی دارید و یا دلیل دیگری در خصوص لزوم انجام آزمایش خاک به ذهنتان می آید، می توانید در زیر همین نوشتار و در بخش نظرات، آنرا بیان کنید.
کارشناسان ما پاسخ شما را خواهند داد.