نحوه تعیین تیپ خاک
روشهای تشخیص تیپ خاک با انواع آزمایش خاک و همچین با روش های چشمی موضوع این مقاله است.
قبلا انواع خاک ها از نظر تیپ بندی را معرفی کردیم.
یاد گرفتیم که چهار دسته تیپ خاک داریم:
- خاک نوع یک
- خاک نوع دو
- خاک نوع سه
- خاک نوع چهار
در این بخش می خواهیم بدانیم چطور می شود این خاک ها را تشخیص داد.
۱- تیپ بندی خاک با آزمایش دانهول
اصلی ترین آزمایش صحرایی که از نتایج آن به طور مستقیم می توان تیپ خاک را تشخیص داد، آزمایش دانهول است.
نتایج این آزمایش مستقیما سرعت موج برشی در خاک را نشان می دهد.
با داشتن سرعت موج برشی می توان تیپ خاک را تشخیص داد.
روش کار چنین است که در ابتدا لازم است، با استفاده از تست دانهول، سرعت موج برشی را بدست آورید.
در ادامه با استفاده از موارد زیر، تیپ خاک را مشخص نمایید:
- اگر سرعت موج برشی بیش از ۷۵۰ متر بر ثانیه باشد، خاک تیپ یک است
- اگر سرعت موج برشی بین ۳۷۵ تا ۷۵۰ متر بر ثانیه باشد، خاک تیپ دو است.
- اگر سرعت موج برشی بین ۱۷۵ تا ۳۷۵ متر بر ثانیه باشد، خاک تیپ سه است.
- اگر سرعت موج برشی کمتر از ۱۷۵ متر بر ثانیه باشد، خاک تیپ جهار است.
هر چه سرعت موج برشی در خاکی بیشتر باشد، نشان دهنده آن است که خاک سفت تر و متراکم تر است.
۲- تشخیص تیپ خاک با آزمایش SPT
یکی از متداول ترین روش های تعیین تیپ خاک، استفاده از تست SPT برای تعیین تیپ خاک است.
آزمایش اس پی تی به دو روش صورت می گیرد.
ما در این بخش روش تشخیص تیپ خاک را با هر دو نوع ماشینی و دستی بیان می کنیم:
-
تعیین تیپ خاک با SPT ماشینی
روش کار چنین است که در ابتدا آزمایش اس پی تی را انجام دهید و با استفاده از عددی که بدست آمد، تیپ خاک را مطابق زیر تخمین بزنید:
اگر عدد اس پی تی بیش از ۵۰ بود، خاک تیپ یک یا دو است.
در شرایطی که عدد اس پی تی بین ۱۵ تا ۵۰ بود، خاک تیپ سه است.
اگر عدد SPT کمتر از ۱۵ بود، خاک نوع چهار است.
-
تشخیص تیپ خاک با SPT دستی
تخمین تیپ خاک با استفاده از چکش های اس پی تی دستی نیز مشابه انواع ماشینی آن است.
با این تفاوت که برای تشخیص تیپ، از اعداد زیر استفاده می شود:
اگر عدد اس پی تی بیش از ۱۶۰ بود، خاک تیپ یک یا دو است.
در صورتیکه عدد اس پی تی بین ۴۸ تا ۱۶۰ بود، خاک تیپ سه است.
اگر عدد SPT کمتر از ۴۸ بود، خاک نوع چهار است.
۳- تخمین تیپ خاک با آزمایش سه محوری
یکی از روش هایی که در آیین نامه ۲۸۰۰ برای تشخیص تیپ خاک ها بیان شده است، استفاده از چسبندگی زهکشی نشده در خاک هاست.
روش کار بدین صورت است که در ابتدا مقدار چسبندگی خاک را با استفاده از آزمایش سه محوری uu به دست بیاورید.
در گام بعدی با استفاده از اعداد زیر، تیپ خاک را تعیین کنید:
اگر Cu خاک بیش از ۲۵۰ کیلوپاسکال بود، خاک تیپ یک یا تیپ دو است.
در شرایطی که Cu خاک بین ۷۰ تا ۲۵۰ کیلوپاسکال بود، خاک تیپ سه است.
اگر Cu خاک کمتر از ۷۰ کیلوپاسکال بود، خاک تیپ چهار است.
۴- تعیین تیپ خاک با آزمایش تک محوری
دست یابی به تیپ بندی خاک ها با استفاده از آزمایش تک محوری، مشابه روشی است که در قسمت قبل بیان کردیم.
در این روش لازم است چسبندگی زهکشی نشده خاک را با استفاده از آزمایش تک محوری به دست آورید.
سپس با استفاده از اعداد زیر تیپ خاک را تخمین بزنید:
اگر Cu خاک بیش از ۲۵۰ کیلوپاسکال بود، خاک تیپ یک یا تیپ دو است.
درصورتی که چسبندگی زهکشی نشده خاک بین ۷۰ تا ۲۵۰ کیلوپاسکال بود، خاک تیپ سه است.
اگر Cu خاک کمتر از ۷۰ کیلوپاسکال بود، خاک تیپ چهار است.
۵- تشخیص چشمی تیپ خاک
در صورتی که امکان انجام هیچ یک از روش های بالا وجود نداشت و به اطلاعات تیپ بندی خاک نیاز فوری داشتید، می توانید به روش تجربی زیر عمل کنید:
میخ یا جسم تیز مقاومی را در داخل زمین فرو ببرید.
اگر میخ به راحتی در خاک فرو رفت، خاک تیپ سه یا چهار است.
اگر با قدرت معمول دست به داخل فرو نرفت، خاک تیپ دو یا یک است.
به طور کلی هر عاملی که نشانه ای از سفتی و استحکام خاک را نمایان کند، نشان از تیپ بالای آن خاک است.
تاکید می کنیم که این مورد صرفا یک تقریب و محاسبه سرانگشتی است.
هرگز در پروژه های مهم و یا پژوهش های علمی از این روش تعیین تیپ استفاده نکنید.
فیلم آموزش تعیین تیپ خاک
در ویدئو زیر خلاصه ای از روش های تعیین تیپ خاک آورده شده است.
با دیدن فیلم زیر توضیحات بیشتری راجع به روش های تشخیص خاک ها از نظر تیپ بندی خواهید آموخت.
در خصوص تیپ بندی خاک ها سوالی دارید؟
در صورتی که پس از مطالعه مطالب بالا سوالی در ذهنتان پیش آمد و یا در مورد انواع خاک ها سوالی داشتید، می توانید در زیر همین نوشتار و در بخش دیدگاه، سوال خود را مطرح نمایید.
کارشناسان ما سوال شما در کمتر از چند دقیقه پاسخ خواهند داد.
سلام
برای خاک نوع ۲ ، ۳ و ۴ چگالی، مدول یانگ ، زاویه اتساع و زاویه اصطکاک داخلی چند است ؟
یا اینکه این اطلاعات رو چطور میشه بدست آورد ؟
باتشکر از اختصاص وقت و علم خود برای هموطنان.
سلام. مقدار ثابتی ندارد و برای خاک های مختلف متفاوت است.
این پارامترها را می توانید از طریق آزمایش های دانسیته در محل، آزمایش بارگذاری صفحه ای و آزمایش برش مستقیم به دست بیاورید.
سلام وقت شما بخیر
چطور میشه ضریب پواسون خاک رو براساس تیپ خاک تعیین کرد؟
سلام. بسیار متداول است که پارامترهای ژئوتکنیکی را به هم ارتباط دهند. به این ارتباط ها کورلیشن گفته می شود. از آنجایی که اغلب این روابط تقریبی در تحقیقات خارجی ها یافت می شود و تیپ بندی خاک ها در آیین نامه ۲۸۰۰ ایران آمده است، خیلی بعید است که رابطه ای بین ضریب پوآسون و تیپ خاک در ادبیات مهندسی وجود داشته باشد.
ممنون
خواهش میکنم
با سلام لطفا اگر کتابی وجود داره که تیپ های خاک در آن توضیح داده را لطفا معرفی بفرمایید
تشکر
در مقاله زیر می توانید با تیپ بندی خاک ها آشنا شوید:
انواع تیپ خاک
سلام و ارادت
جناب مهندس
یکی از این بلاگرهای معروف عمرانی فرمودند که مشخص کردن تیپ خاک ، برای مقاومت نیست و برای بحث لرزه ای است .درست است؟
سلام. من منظور شما را متوجه نمیشوم. لطفا جمله ایشان را به درستی و واضح نقل قول کنید تا بتوانم پاسخ شما را بدهم. یعنی چی برای بحث لرزه ای است؟ بحث لرزه ای چی هست اصلا؟
سلام خاک باغی برای ساختمان چ نوع تیپی هست؟
سلام. بدون انجام آزمایش، نمی توان اظهار نظر قطعی کرد
اگر خاک از نوع تیپ ۴ باشه چه تدابیری برای ساختمان سازی باید در نظر گرفت؟
از این بابت که تو افزایش مقاطع تیر و ستون و هزینه ها تاثیر داره میدونم. دیگ چه تدابیر ویژه دیگه ای هست؟
سلام. میتونید از یکی از روش های بهسازی زمین استفاده کنید. مثلا خاک محل رو متراکم کنید.
بسیار عالی
سلام حداکثر ارتفاع مصالح ۵متر در خاک تیب ۱ یعنی چه ؟
سلام. یعنی اگر در زمینی بیش از ۵ متر خاک ضعیف وجود داشت، آن خاک تیپ یک نخواهد بود.
سلام هرگاه در زمینی طبق اعداد spt میانگین عدد بالای ۵۰ باشد و لی در دانه بندی خاک اکثر عمق ها رس سفت دیده شود آیا تیپ زمین رو ۲ میتونیم یا ۳ مینویسیم
سلام. تیپ دو
سلام مقاومت حرارتی خاک را چگونه میتوان تعیین کرد؟
آزمایش تعیین مقاومت حرارتی خاک، خارج از مباحث مربوط به مکانیک خاک و ژئوتکنیک است. لذا ما از جزییات آن اطلاعاتی نداریم.
سلام
در مورد این که سطح اب زیر زمینی از عرض زمین بالاتر باشد تیپ زمین ۴ گزارش میشود ایا رفرنسی هم موجود دارین من در کتاب عملیات صحرایی دکتر قنبری و کتاب آزمایش خاک آقای مهندس داریوش مرادی توضیحی در این مورد پیدا نکردم ممنون
سلام. تیپ خاک هیچ ارتباطی به سطح آب زیرزمینی ندارد. مطابق آیین نامه ۲۸۰۰ ، تیپ خاک صرفا از طریق آزمایش سرعت موج برشی ، آزمایش نفوذ استاندارد و یا آزمایش تک محوری (چسبندگی زهکشی نشده) به دست می آید.
سلام
در استاندارد ۲۸۰۰ برای تعیین نوع زمین در خاک ریزدانه اشاره ای به اعداد sptنشده و Cu مدنظر می باشد. در مرجعی علمی این موضوع مطرح شده که بتوان به آن استناد و با spt نوع زمین را تععین نمود؟
برای تعیین قوام خاک ریزدانه حداکثر عدد اس پی تی ۳۰می باشد یا ۵۰؟
سلام.
جواب سوال اول: در آیین نامه ۲۸۰۰ ایران، روش اصلی برای تعیین تیپ خاک، با استفاده از سرعت موج برشی است. روابطی در ژئوتکنیک وجود دارد که اعداد حاصل از آزمایش اس پی تی را به سرعت موج برشی تبدیل می کند. می توانید با استفاده از این روابط که برخی از آنها در خاک های ریزدانه هم معتبر است، تیپ خاک را تعیین کنید.
جواب سوال دوم: حداکثر مقدار عدد SPT، پنجاه می باشد.
باسلام وتشکر از مطالب شما در رابطه با آمزمایشات اس پی تی ، دستگاه آزمایشی که مشخصات آنرا همراه نحوه آزمایش ارائه نمودید ماشینی بود آیا مشخصات ونتیجه گیریها از دستگاه دستی نیز با همین ابعاد ونحوه میباشد یعنی وزن وزنه ارتفاع رها کردن وزنه ویا تقسیم بندی میله پیکان که در زمین فرو میرود ودر دستگاه ماشینی سه قسمت ۱۵ سانتی است .
یکی از راه های تشخیص تیپ خاک، استفاده از آزمایش SPT است. حال این آزمایش اس پی تی خود به دو نوع ماشینی و دستی صورت می گیرد. آزمایشی که خطوط آن ۱۵ سانتی متر است، آزمایش ماشینی است. خط.ط آزمایش دستی، ده سانتی مار هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر به لینک زیر مراجعه کنید:
https://testkhak.com/spt/
باسلام و سپاس از مطالبتون .
در خاک نوع یک نوشتین حداکثر مصالح ضیف ۵ متره یعنی چی متوجه نشدم. باتشکر
فرض کنید برای انجام آزمایش خاک یک زمین، گمانه ماشینی به عمق ۳۰ متر حفاری کردیم، در جین آزمایشات مشخص شد ۶ متر از این ۳۰ متر خاک ضعیفه و ۲۴ متر اون خاک بسیار سفت و سنگیه. در این حالت نمیتونیم بگیم خاک تیپ یک هست. چرا که بیش از ۵ متر از اون رو خاک ضعیف تشکیل داده. ولی اگر ۳ متر خاک ضعیف داشت، می تونستیم اونو خاک تیپ یک در نظر بگیریم.
سلام.من یه زمین خریدم.ظاهرا روی زمین اصلی دومتر ماسه بادی ریختن وصاف کردن.صاحب قبلی هم اومده یک متر از اون دومتر ماسه بادی روبرداشته وشفته کرده.یعنی درواقع الان بین شفته وزمین محکم اصلی یک متر ماسه بادی هست.به نطر شما من میتونم روی این شفته دوطبقه ساختمون بسازم
سلام. بدون انجام آزمایش خاک نمیشه اظهار نظر قطعی کرد.
سلام
ممنون از مطالب مفيد شما
در سويتي اعداد سرعت موج برشي از ٣٠٠ شروع شده و تا ٤٢٠ در عمق ٣٠ متر رسيديم. تيب زمين؟
لطفتان مستدام
سلام. با توجه به اینکه در اعماق مختلف، اعداد مختلفی برای سرعت موج برشی به دست آمده است، لازم است اعداد حاصل از سرعت موج برشی در عمق های مختلف را میانگین گیری کنید. این میانگین گیری به نوعی میانگین گیری وزنی است و رابطه آن در بخش ۲-۴-۲ آیین نامه ۲۸۰۰ ایران، ویرایش چهارم آمده است.
سلام امکان داره درمورد استاندارد اس پی تی بگید
وزنه باید در چه ارتفاعی باشه؟
سرعت سقوط وزنه؟وزن خود وزنه اس پی تی چند باشه؟
شرایط کامل
سلام. در بالای همین متن و در بخش SPT چیست توضیح دادیم دیگه. در این تست صحرایی، یک وزنه با وزن ۱۴۰ پوند معادل ۶۳٫۵ کیلوگرم از ارتفاع ۳۰ اینچی که در واقع ۷۶ سانتی متر است سقوط می کند
با سلام با توجه به اینکه ما تجهیزات تشخیص تیپ خاک رو نداریم چطور با روش چشمی و انجام تستهای کارگاهی بدون ابزار میتوانیم مقاومت خاک که در طراحی توسط طراح درنطر گرفته شده و در نقشه ها قید شده رو راستی آزمایی کنیم ، لطفا راهنمایی کنید لازم میدونم عرض کنم بنده از طریق اینستاگرام با شما عزیزان آشنا شدم .
سلام. هیچ روش چشمی برای تعیین تیپ خاک وجود ندارد. ما ابزارهای تعیین تیپ خاک را در آزمایشگاهمان داریم. تعیین تیپ خاک آزمایش چندان گران قیمتی نیست و گزارش آن به سرعت اعلام می گردد. اگر تمایل داشتید می توانید با ما تماس بگیرید تا تیپ خاک زمینتان را مشخص نماییم. (تلفن دفتر مرکزی: ۰۲۱۴۴۹۲۷۲۰۱)
سلام ممنون میشم بفرمایید پارامترهای خاک یعنی ToوTsوSoوS
اساسا چگونه بدست می آیند
سلام. برای به دست آوردن این پارامترها، از جدول ۲-۲ موجود در ویرایش چهارم آیین نامه ۲۸۰۰ استفاده کنید.
ممنون از شما
ولی سوال من اینه که مرجع و روش بدست آوردن ان پارامترها چی هست نه اعداد موجود در ۲۸۰۰٫خلاصه اینکه ۲۸۰۰این اعداد را چگونه بدست آورد.
این سوال را باید از مولفین آیین نامه ۲۸۰۰ بپرسید.
مطالب وتوضیحات مختصرومفیدبود.ممنون ازتوضیحاتتون
خواهش میکنم. خوشحالم که واستون مفید بوده.
میتونم منابع و ارجاع درون متنی مطلبی که گذاشتین و بگین
اغلب مطالب داخل این وبسایت، حاصل تجربه کاری ما در حین انجام آزمایش های صحرایی و آزمایشگاهی شهری بوده است. لازم به ذکره که کتاب هایی که در دوران تحصیل در این زمینه خواندیم هم بی تاثیر نبوده. اما اینکه این مطالب عینا از کتاب یا مقاله ای برگرفته شده باشد، خیر؛ این چنین نیست.
اگر در یک گمانه ۳۰ متری ۹ آزمایش spt انجام شود و مقدار Nدر یک عمق کم باشد و باعث گردد متوسط مقدار Nبرای کل گمانه کمتر از ۵۰ شود، درحالیکه از تعداد ۹ آزمایش انجام شده ۵ تا نتیجه بالای ۵۰ باشد، زمین محل را تیپ ۳ درنظر میگیریم؟
برای تعیین تیپ خاک، لازم است بیش از نیمی از اعداد آزمایش SPT بیش از ۵۰ باشد. در این موردی که شما گفتید ۵ تا از آزمایش ها، عدد بیش از پنجاه دارند. پس خاک تیپ دو هست. اما من اگر جای شما باشم در طراحی ها جوانب احتیاط رو رعایت میکنم و خاک رو تیپ سه میگیرم.
سلام
مطلب مختصر و بسیار مفیدی بود انشاءالله در تمام مراحل کاری موفق و موید باشید
خواهش میکنم. شما هم موفق و پیروز باشید.