طبقه بندی انواع خاک ، یکی از نتایج آزمایش خاک است که برای نامگذاری خاک ها و تفسیر خصوصیات آن به کار می رود.
مهم ترین روش نامگذاری خاک ها ، طبقه بندی خاک به روش یونیفاید  است.
روش دیگر، طبقه بندی خاک در سیستم آشتو است.
هرچند به اندازه روش قبلی با اهمیت نیست، اما امروزه در مسائل مرتبط با راهسازی بسیار پرکاربرد است.
در این مطلب در پی آن هستیم که انواع روش های طبقه بندی خاک را معرفی نماییم.

انواع طبقه بندی خاک

طبقه بندی خاک به این دلیل انجام می شود که خاک هایی با خصوصیات مشترک را جداسازی کرده و برای هر دسته یک اسم مشخص انتخاب کنیم.
رده بندی انواع خاک ها یکی از قدیمی ترین دغدغه های اصلی مهندسین ژئوتکنیک بوده است.
از این رو روش های مختلفی برای طبقه بندی خاک ها ارائه شده است.
خاک ها به روش های مختلفی طبقه بندی می شوند.
در ادامه انواع مختلفی از روش های طبقه بندی خاک ها معرفی می گردد:

 

• طبقه بندی بر اساس نحوه تشکیل

الف) خاک های برجا
خاک هایی هستند که از فرسایش در جای سنگ تشکیل شده اند.
در واقع خاک و سنگی که خاک از آن به وجود آمده، هر دو در یک محل هستند.
این خاک ها عمدتا به صورت تیز گوشه بوده، ناهمگن هستند و فرسایش پذیری بالایی دارند.

ب) خاک های حمل شده
خاک های این دسته، در محلی به جز سنگ مادر تشکیل دهنده آنها قرار دارند.
عوامل حمل کننده این خاک ها عبارتند از: آبرفت، بادرفت، یخرفت و نیروهای ثقلی

 

• طبقه بندی خاک بر اساس عملکرد مهندسی

الف) خاک های دانه ای
این گونه از خاک ها، از دانه های مجزا در کنار یکدیگر تشکیل شده اند.
رفتار مهندسی این خاک ها بستگی به اندازه و شکل آنها داشته و کانی های تشکیل دهنده خاک، تاثیر چندانی در رفتار این خاک ها ندارد.

ب) خاک های چسبنده
هیچ دانه ای به صورت مجزا قابل تشخیص نیست و کل خاک به صورت خمیر عمل کرده و رفتار خاک وابسته به کانی های تشکیل دهنده آن است.

 

• طبقه بندی خاک ها بر اساس اندازه دانه ها

این روش مبنای طبقه بندی خاک ها در اکثر سیستم های طبقه بندی است.
این روش خاک ها را بر اساس اندازه آنها تقسیم بندی می کند.
در این روش از طبقه بندی، خاک ها به دو دسته زیر تقسیم بندی می شوند:
الف) خاک درشت دانه
ب) خاک ریزدانه

 

• طبقه بندی بر اساس تیپ خاک

یکی دیگر از رویکردهای تقسیم بندی خاک ها تقسیم خاک ها از نظر تیپ بندی است.
در این روش از طبقه بندی، خاک ها به چهار دسته تقسیم بندی می شوند:

۱- خاک تیپ یک
۲- خاک تیپ دو
۳- خاک تیپ سه
۴- خاک تیپ چهار

خاک تیپ یک از همه قوی تر و خاک تیپ چهار از همه ضعیف تر است.
در مقاله نحوه تعیین تیپ خاک ها ، این روش از تقسیم بندی خاک ها به طور مفصل بیان شده است.

 

 

سیستم های طبقه بندی خاک

در ادامه این بحث، چهار مورد از سیستم های طبقه بندی خاک ها، که بر اساس اندازه دانه های خاک بیان شده است را تشریح می کنیم.
اما پیش از آن توصیه می کنیم فیلم زیر را که معرفی کلی از سیستم های طبقه بندی خاک هاست را ببینید.
در فیلم زیر، دلیل طبقه بندی خاک ها و انواع روش های طبقه بندی، تشریح شده است.
مشاهده آن به شما دید خوبی نسبت به مفهوم طبقه بندی در انواع خاک ها، خواهد داد.

 

 

 

۱- سیستم طبقه بندی یونیفاید

مهم ترین و متداول ترین روش طبقه بندی خاک ها در علم ژئوتکنیک ، سیستم طبقه بندی به روش متحد یا یونیفاید است.
این روش که به اختصار USCS  نامگذاری می شود مورد قبول استانداردهای معتبر جهانی از جمله ASTM است.
در این روش طبقه بندی، خاک ها به دو دسته کلی ریزدانه و درشت دانه تقسیم بندی می شود.
خاک های درشت دانه خود به دو دسته شن و ماسه، خاک های ریز دانه به دو دسته رس و لای تقسیم بندی می شوند.

برای طبقه بندی خاک ها با استفاده از روش متحد باید بر روی خاک آزمایش دانه بندی صورت گیرد.
روش کار به این صورت است که خاک با دو حرف نامگذاری می شود.
حرف اول، حرف اصلی است و اندازه ذرات خاک را نشان می دهد.
حرف دوم در طبقه بندی یونیفاید، حرف فرعی است.
در واقع توضیحی درباره نوع خاک مثل چگونگی توزیع دانه ها و خاصیت خمیری آنها می دهد.
خاصیت خمیری خاک ها از آزمایش حدود اتربرگ به دست می آید.

 

 

 

۲- سیستم طبقه بندی آشتو

در سال ۱۹۲۸ اداره جاده های عمومی آمریکا این سیستم را معرفی نمود که کماکان مورد استفاده قرار می گیرد.
یک اصلاح جامع در سال ۱۹۴۵ توسط مهندسین راه در آن اعمال شد.
در سال ۱۹۴۹ و سپس در سال ۱۹۶۶ نیز تغییراتی در آن داده شد تا به شکل کنونی دراید.
سیستم طبقه بندی خاک ها به روش آشتو به اندازه روش یونیفاید متداول نیست، اما از آن قدیمی تر است.
عمده کاربرد این روش در راه سازی است.
در این روش خاک ها به سه دسته کلی تقسیم بندی می شود:

• خاک درشت دانه

اگر خاکی کمتر از ۳۵ درصد عبوری از الک ۲۰۰ داشته باشد، گوییم خاک درشت دانه است.
این خاک ها خود به سه دسته A1 و A2 و A3 طبقه بندی می شود.

• خاک ریز دانه

اگر خاکی بیش از ۳۵ درصد عبوری از الک ۲۰۰ داشت، خاک ریزدانه محسوب می گردد.
خاک های ریزدانه خود به دسته های A4 و A5 و A6 و A7 تقسیم بندی می شوند.

• خاک آلی

خاک های آلی با نام A8 نمایش داده می شوند.

همانطور که احتمالا متوجه شدید وجه اشتراک سیستم طبقه بندی یونیفاید و آشتو در این است که هر دو با الک شماره ۲۰۰ خاک ریزدانه و درشت دانه را مشخص می کنند.
اما مقدار عبوری از الک ها متفاوت است.
در روش یونیفاید، ۵۰ درصد و در روش آشتو ۳۵ درصد.

 

 

۳- سیستم طبقه بندی BS

این سیستم طبقه بندی بر اساس آیین نامه انگلستان تنظیم شده است.
این روش، شباهت های زیادی به روش یونیفاید دارد.
تفاوت اصلی آنها در این است که در سیستم BS ممکن است از چند حرف فرعی برای تشریح خاک ها استفاده شود.
از دیگر تفاوت ها این است که اگر خاکی مقدار زیادی قلوه سنگ و تخته سنگ بزرگ داشته باشد، در ابتدا آنها را جدا کرده و الباقی خاک را دانه بندی می کنند.
در انتها توضیح می دهند که بخشی از درشت دانه خاک از آن جدا شده است.
برای نامگذاری خاک ها در استاندارد BS لازم است دو حرف اصلی و فرعی را با توجه به خصوصیات خاک کنار هم قرار دهیم.
جدول حروف اصلی بدین ترتیب هستند:

حروف اصلی در روش طبقه بندی BS
نماد	نام انگلیسی	نام فارسی
G	Gravel	شن
S	Sand	ماسه
F	Fine	ریزدانه
M	Silt	لای
C	Clay	رس
P	Peat	خاک نباتی

حرف های فرعی که در واقع پس از حروف اصلی می آیند به قرار زیر هستند:

حروف فرعی در روش طبقه بندی BS
نماد	نام انگلیسی	نام فارسی
W	Well Graded	خاک با دانه بندی خوب
P	Poorly Graded	خاک با دانه بندی بد
Pu	Poorly Uniform Graded	خاک با دانه بندی بد و یکنواخت
Pg	Poorly Gap Graded	خاک با دانه بندی بد و گسسته
L	Low Plasticity	پلاستیسیته کم
I	Intermediate Plasticity	پلاستیسیته متوسط
H	High Plasticity	پلاستیسیته زیاد
V	Very High Plasticity	پلاستیسیته خیلی زیاد
E	Extremely High Plasticity	پلاستیسیته شدیدا زیاد
U	Upper Plasticity	پلاستیسیته بالا
O	Organic	خاک آلی

 

۴- سیستم طبقه بندی در مهندسی کشاورزی

در این روش یک اصلاح جدید اضافه شده است به نام ” لوم “.
خاک لوم خاکی است که نسبت تقریبا مساوی از رس و لای و ماسه دارد.
در سیستم طبقه بندی از دیدگاه مهندسی کشاورزی خبری از خاک شنی نیست.
چرا که در مهندسی کشاورزی ،خاک های شنی خاک های بی ارزشی هستند و روی آنها بحثی صورت نمی گیرد.
خلاصه ای از نحوه طبقه بندی خاک ها در نمودار زیر آورده شده است.

 

برای طبقه بندی خاک ها با استفاده از این سیستم، در ابتدا لازم است با انجام دادن آزمایش دانه بندی ، درصد سیلت ، درصد ماسه و درصد رس موجود در خاک را مشخص نمایید.
در گام بعدی و با استفاده از شکل بالا، درصد رس و سیلت و ماسه را بر روی سه وجه مثلث معین کنید.
سپس این سه نقطه را با به یکدیگر متصل کنید.
نقطه اتصال این سه ترسیم شده در هر ناحیه ای باشد، نام آن خط را تعیین خواهد کرد.
مثلا اگر خاکی ۶۰ درصد سیلت، ۲۰ درصد رس و ۴۰ درصد ماسه داشته باشد، لوم سیلتی خواهد بود.
یکی از معایب این روش این است که صرفا اندازه دانه ها در آن اهمیت دارد.
اصلا صحبتی از خواص خاک نیست.
مثلا بسیاری از خاک هایی که در این روش رس نامگذاری می شود، ممکن است واقعا رس نبوده و لای باشند.

۴- سیستم طبقه بندی FAA

یکی دیگر از شیوه های طبقه بندی در خاک ها، سیستمی است که توسط اداره هوانوردی فدرال معرفی گردید.
عمده کاربرد این روش در طراحی روسازی فرودگاه ها است.
federal aviation administration که به طور مخفف آنرا با FAA نمایش می دهیم خاک ها را به ۱۳ بخش طبقه بندی کردند.
گروه خاک های E1 تا E4 خاک های دانه ای با خاصیت خمیری پایین است.
در این دسته از خاک ها عبوری از الک ۲۰۰ حداکثر ۳۵ درصد است.
دانه های درشت تر از الک شماره ۱۰ نیز نهایتا ۴۵ درصد است.
گروه E5 تا E12 خاک های ریزدانه ای هستند که عبوری از الک ۲۰۰ آنها بیش از ۳۵ درصد است.
خواص خمیری از گروه ۵ تا گروه ۱۲ تدریجا افزایش پیدا می کند.
گروه E13 نیز خاک های آلی هستند.
دسته آخر معادل A8 در سیستم طبقه بندی آشتو هستند.

مقایسه سیستم های طبقه بندی خاک ها

روش های مختلفی که در طبقه بندی خاک ها بیان کردیم، با یکدیگر شباهت هایی هم دارند.
در واقع بعضی از خاک ها در یک روش طبقه بندی، عینا  مشابه خواص خاک دیگر در روش دیگر است.
در جدول زیر سه روش مهم طبقه بندی را بای یکدیگر مقایسه کرده ایم.
مثلا می خواهیم ببینیم خاکی که در سیستم یونیفاید SP نام دارد، در روش آشتو یا روش FAA چه نام خواهد داشت.

UNIFIED	AASHTO	FAA
GW GP SW GM	A-1-a	E-1
SW SP SM GC	A-1-b	E-1
SP	A-3	E-1 E-2
CL ML	A-2-4	E-1 E-2 E-4
CL ML CH MH	A-2-5
CL ML	A-2-6
CL ML CH MH	A-2-7
CL ML	A-4	E-5 E-6
CL ML CH MH	A-5	E-9
CL ML	A-6	E-5 E-7 E-8 E-10 E-11 E-12
CL ML CH MH	A-7	E-7 تا E-12
Pt	A-8	E-13

 

در خصوص طبقه بندی خاک ها سوالی دارید؟

اگر با مطالعه این مطلب سوالی در ذهنتان پیش آمد و یا اینکه از مباحث مربوط به طبقه بندی خاک ها پرسشی دارید، می توانید در بخش دیدگاه ها، در زیر همین پست، سوال خود را مطرح نمایید.
کارشناسان ما کمتر از چند دقیقه پرسش شما را پاسخ خواهند داد.

آموزش گزارش نویسی مکانیک خاک از جمله مهمترین آموزه هایی است که یک متخصص ژئوتکنیک لازم است آن را فرا گیرد.
داشتن تسلط کافی بر نوشتن دفترچه مکانیک خاک می تواند منبع درآمد خوبی برای دانشجویان یا فارغ التحصیلان مهندسی عمران باشد.
آموزش رایگان تهیه دفترچه مکانیک خاک قبلا به تفصیل در همین وبسایت بیان شده است.
اما اگر تصمیم دارید دوره آموزشی تهیه دفترچه مکانیک خاک را به صورت خصوصی بگذرانید و یا سوالات خود را مطرح نمایید، این مقاله را تا انتها مطالعه کنید.
شما را با جزییات کلاس آموزش گزارش نویسی آشنا می کنیم.

چرا باید گزارش نویسی را یاد بگیریم؟

هر آزمایشگاه مکانیک خاک دو وظیفه کلی دارد.

• انجام آزمایشات آزمایشگاهی و صحرایی
• تهیه دفترچه مکانیک خاک

از آنجایی که گزارش مکانیک خاک یک نوشته مکتوب و به نوعی یک سند است، تا آخر عمر آن سازه باقی خواهد ماند.
لذا کوچکترین ایرادی در آن موجب خسارات جبران ناپذیری خواهد شد.
از آنجایی که هم اکنون در شهر تهران و سایر شهرها تعداد متخصصین تهیه دفترچه خاک آنچنان زیاد نیست، تقاضا برای این تخصص زیاد است.
هر گزارش نویس بابت تهیه هر گزارش خاک مبلغ یک میلیون و پانصد هزار تومان دریافت می کند.
به طوری که در بعضی ماه های سال، درآمدی بالغ بر سی میلیون تومان در ماه کسب می نمایند.
شما می توانید با یادگیری گزارش نویسی، برای خود کسب درامد مناسبی داشته باشید.

 

 

در این کلاس چه چیزهایی یاد میگیریم؟

• بیان کلیات و ضوابط سازمان نظام مهندسی و الزامات تهیه دفترچه مکانیک خاک
• معرفی آزمایش های اجباری مکانیک خاک
• معرفی و آموزش نرم افزارهای ژئوتکنیکی که در تهیه دفترچه مکانیک خاک کاربرد دارند.
  (دقت بفرمایید که در این دوره آموزشی، نرم افزاری تقدیم دانشجویان محترم نمی شود.
  اگر قصد تهیه کردن نرم افزار های گزارش نویسی را دارید، می توانید از طریق این لینک آنها را دانلود نمایید.)
• تهیه یک دفترچه مکانیک خاک برای یک پروژه واقعی
• آموزش کامل بازاریابی و کسب درآمد از طریق گزارش نویسی
• بیان باید ها و نبایدهای گزارش نویسی هنگام نوشتن توصیه های فنی
• بیان نکات کلیدی حقوقی جهت جلوگیری از ایجاد مشکلات حقوقی گزارش نویسی
• انجام یک گزارش نویسی واقعی از پروژه ای که اخیرا آزمایش های آن در تهران انجام شده است
• اعطای مدرک رسمی از آزمایشگاه خاک مورد تایید وزارت راه و شهرسازی و سازمان نظام مهندسی

در ویدئوی زیر می توانید بخشی از کلاس خصوصی آموزش گزارش نویسی را مشاهده کنید.
این فیلم آموزش صفر تا صد محاسبه ظرفیت باربری خاک است.
همانطور که گفتیم یکی از مهمترین مباحث گزارش نویسی، ظرفیت باربری خاک است.

 

مدت زمان این کلاس چقدر است؟

کلاس آموزش گزارش نویسی خاک در چهار ساعت برگزار خواهد شد.
توصیه می گردد این کلاس را در دو روز پشت سر هم و در کلاس های دو ساعته سپری کنید.
در صورتی که حضور دو روزه شما در شهر تهران سخت است، امکان برگذاری کلاس ها به صورت فشرده نیز میسر است.
بدین صورت که کلاس خود را به صورت یک کلاس چهار ساعته فشرده بگذرانید.
به طور کلی مباحث در کلاس دو روزه و کلاس یکروزه کاملا یکسان است و هیچ تفاوتی باهم ندارند.

 

 

هزینه کلاس های تهیه دفترچه خاک

هزینه شرکت در این کلاس های خصوصی شش میلیون تومان است.
در صورتی که بیش از یک نفر هستید و قصد دارید با همکارانتان در این کلاس ها شرکت کنید، شهریه کلاس کاهش می یابد.
به ازای هر یک نفر همراه ۲۰ درصد تخفیف به هر یک تعلق می گیرد.
مثلا اگر دو نفر هستید هزینه کلاس هری یک به جای شش میلیون تومان، چهار میلیون و هشتصد هزار تومان می شود.

چطور در این کلاس ها شرکت کنم؟

برای شرکت در این کلاس ها کافی است با شماره تلفن  ۰۲۱۴۴۹۲۷۲۰۱ تماس بگیرید.
به آنها بگویید چه روزهایی قصد شرکت در کلاس را دارید.
دقت بفرمایید که کلاس ها به صورت خصوصی برگذار می شود.
یعنی یک نفر شمایید و یک نفر استادتان.
طبیعی است که باید از قبل روز کلاس را هماهنگ بفرمایید.
به جهت بالا بردن کیفیت آموزش، در روز فقط یک دانشجو پذیرش می کنیم که کیفیت کار حفظ شود.
با توجه به استقبالی که از کلاس ها می شود، توصیه می کنیم کلاس خود را حداقل دو هفته زودتر رزرو نمایید.
پس از فیکس کردن روز و ساعت کلاستان، در موعد کلاس تشریف بیارید و از آموزش ها استفاده کنید.

مدرس دوره کیست؟

استاد درس آموزش گزارش نویسی مکانیک خاک، جناب آقای رسول غلامی دکترای ژئوتکنیک از دانشگاه صنعتی شریف می باشد که بیش از ده سال سابقه کار در آزمایشگاه مکانیک خاک و گزارش نویسی را دارا می باشد.

 

 

مکان برگذاری کلاس گزارش نویسی

محل برگذاری کلاس ها در شهر تهران است.
به دلیل اینکه بتوانید به صورت عملی تجهیزات آزمایشگاهی را ببینید و تجربه بهتری از گزارش نویسی داشته باشید، محل برگذاری کلاس ها در آزمایشگاه مکانیک خاک انتخاب شده است.
آدرس کلاس تهران-بلوار مرزداران-خیابان لاله-پلاک ۹ می باشد.
محل کلاس هارو می توانید روی نقشه گوگل در این لینک ببینید:

محل برگذاری کلاس روی نقشه گوگل

در شکل زیر می توانید نمایی از محل برگذاری کلاس آموزش گزارش نویسی خاک را ببینید.

 

پیرامون دوره خصوصی آموزش گزارش نویسی سوالی دارید؟

در صورتی که در خصوص دوره آموزش تهیه گزارش مکانیک خاک سوالی در ذهن دارید و یا با خواندن مطالب بالا پرسشی در ذهنتان ایجاد شده است، سوال خود را در بخش نظرات در زیر همین مطلب مطرح نمایید.
کارشناسان ما پس از چند دقیقه پاسخ شما را خواهند داد.